طراحی، فرمولاسیون و بررسی اثر بخشی آدامس حاوی کلرهگزیدین گلوکانات در پیشگیری از تشکیل پلاک دندانی

بیان مساله: از آنجا که نقش پلاک میکروبی در اتیولوژی پوسیدگی و بیماری های پریودنتال به اثبات رسیده است و روش های مکانیکال کنترل پلاک دارای محدودیت هایی می باشند. روش های کنترل پلاک شیمیایی متعددی پیشنهاد شده است؛ یکی از موثرترین این مواد کلرهگزیدین است که معمول ترین روش کاربرد آن به صورت دهان شویه می باشد. مشکل دارویی آدامس به دلیل خواص متعدد بسیار مورد توجه می باشد ولی به دلیل عدم رضایت غالب مصرف کنندگان از طعم آدامس های موجود، ارایه فرمول جدید به منظور دستیابی طعم مطلوب برای مصارف عمومی ضروری به نظر می رسد.
مطالعه حاضر با هدف ارایه فرمول جدید برای تهیه آدامس حاوی کلرهگزیدین به منظور دستیابی به طعم مناسب با حفظ اثربخشی و خاصیت ضد پلاک به منظور مصارف عمومی و بررسی اثر بخشی آن در پیشگیری از تشکیل پلاک دندانی انجام شد.
در این مطالعه که از نوع کارآزمایی بالینی متقاطع دو سوکور بود، از نک کلرهگزیدین گلوکونات استفاده شد و با کمک مانیتول به پایه آدامس افزوده گردید. به منظور برطرف نمودن طعم تلخ دارو از آسپارتام، اسانس نعنا و منتول استفاده گردید. پس از ساخت آدامس ها Profile آزادسازی دارو به وسیله دستگاه شبیه ساز حرکات فک تعیین گردید. تعداد 18 داوطلب مورد بررسی قرار گرفتند. طول مدت مطالعه برای هر نوع آدامس 5 روز بود؛ در این مدت از روش های کنترل پلاک مکانیکی استفاده نمی شد. آدامس دارویی و دارونما از نظر شکل، اندازه، رنگ و فرمولاسیون مشابه بودند؛ دوره Wash Out برابر با 2 روز در نظر گرفته شد. آدامس ها هر 12 ساعت به مدت 20 دقیقه مورد استفاده قرار گرفتند. برای تعیین Plaque Score از معیار تعدیلی تورسکی - گیلمور - گلیکمن استفاده گردید. سایر متغیرهای طرح شامل ارزیابی مصرف کنندگان از لحاظ طعم و خاصیت پاک کنندگی و اختلال حس چشایی با تکمیل کردن فرم بازنگری تعیین گردیدند. داده ها توسط آزمون Wilcoxon، Paired t مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
در طول مدت 20 دقیقه 80% دارو از پایه آدامس آزاد گردید. اختلاف میانگین Plaque Score در آغاز و پایان مطالعه در آزمون نخست برابر با 0.1589 - و در آزمون دوم 2.999 بود که اختلاف از نظر آماری معنی دار بود (p<0.001). ارزیابی بیماران از خاصیت پاک کنندگی اختلاف معنی داری بین 2 گروه آدامس دارویی و دارونما نشان داد (p<0.001). از لحاظ طعم و بو اختلاف معنی دار نبود (p=0.157). در هیچ یک از موارد اختلال در حس چشایی مشاهده نگردید.
در این طرح برای اولین بار آدامس حاوی کلرهگزیدین با حفظ اثربخشی و خاصیت ضد پلاک با طعم و بوی مناسب برای مصارف عمومی در سطح اجتماع تهیه گردید.