عوامل روانشناختی و محیطی موثر بر مواجهه اطلاعاتی

مبتنی بر میزان آگاهی افراد از نیاز اطلاعاتی خود و نیز، هدفمندی در رفع آن، میتوان رفتارهای اطلاعاتی انسان را به دو مقوله کلی تقسیم کرد؛ رفتار اطلاع یابی و مواجهه اطلاعاتی. در تعریفی ساده، مواجهه اطلاعاتی، کسب اطلاعات به صورت غیرمنتظره است. هدف این مطالعه، شناخت درباره چیستی و عوامل روانشناختی و محیطی موثر بر رخداد این پدیده است.

این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای انجام گرفته است.

تصمیم آگاهانه یا ناآگاهانه برای پیگیری اطلاعات به وسیله فرایند پیچیدهای از شناخت، انگیزش و هیجان هدایت میشود. ویژگی های شخصیتی خاص و همچنین، حالت های انگیزشی و هیجانی خاص، کشف غیرمنتظره را بهبود میدهند. برخی از عوامل محیطی وجود دارند که میتوانند احتمال رخداد مواجهه اطلاعاتی را افزایش دهند.

رفتار انسان محصول سه عامل است؛ انگیزش، توانایی و محرک های بیرونی. در زمینه رفتار اطلاعاتی، نیازها و علاقه های اطلاعاتی، انگیزش را پدید می آورند. منظور از توانایی، توانایی های شناختی و روانشناختی است. محرک های بیرونی، ساختارهای همگرا و واگرا در محیط اطلاعاتی را شامل می شود که امکان بروز رفتارهای اطلاعاتی همگرا و واگرا را فراهم میکنند. از اینرو، میتوان گفت اگرچه میزان آگاهی کاربر از نیاز اطلاعاتی خود و هدفمندی در رفع آن و همچنین، توانایی های شناختی و روانشناختی وی، همگرا بودن یا واگرا بودن رفتارهای اطلاعاتی او را تعیین میکنند، اما این ساختار محیط اطلاعاتی است که راه های تعامل کاربر با محیط اطلاعاتی را شکل میدهد و زمینه را برای ظهور رفتارهای همگرا و واگرا فراهم میسازد. همچنین، تفاوتهای فردی در میزان مواجهه اطلاعاتی به صورت عمیقی در توانایی های شناختی انسان از جمله پردازش اطلاعات، توجه و ادراک ریشه دارد. رخداد مواجهه اطلاعاتی مستلزم واگرایی در رفتار اطلاعاتی است. واگرایی در رفتار اطلاعاتی نشانهای از تفکر واگرا است. از اینرو، چنین به نظر میرسد که ضروری است درباره عواملی که بر تفکر واگرا موثر هستند، شناخت بهدست آور