تحلیل عوامل موثر بر توسعه شهرهای مرزی با رویکرد آینده پژوهی (نمونه موردی : شهر زابل)

موقعیت جغرافیایی و ارتباطی شهر زابل در استان مرزی کشور موجب شده توسعه این شهر،به توسعه منطقه ای در استان منجر شود وارتباط کشور را با کشورهای منطقه تقویت کند.آنچه نیاز است تجدیدنظر در رویکردها و بکارگیری ابزارهای جدید دربرنامه ریزی است.آینده نگاری به عنوان یک رویکرد نوین، فرآیندی است که منجربه نتیجه پایدار عمل برنامه ریزی می شود. دراین راستا این پژوهش،با رویکرد آینده نگاری به تحلیل عوامل موثر برتوسعه شهرهای مرزی و چگونگی تاثیر گذاری این عوامل بر یکدیگر و بر وضعیت آینده شهر زابل مورد مطالعه می پردازد.روش تحقیق براساس روش های جدید آینده پژوهی،تبیینی و برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است.برای تحلیل داده ها از روش تحلیل اثرات متقابل/ساختاری به وسیله نرم افزار MICMAC استفاده شده است.نتایج تحقیق نشان دادکه درمرحله نخست، با روش دلفی، 25 عامل شناسایی شد. آنچه از وضعیت پراکندگی متغیرهای موثر بروضعیت آینده توسعه شهر مرزی زابل می توان فهمید، وضعیت ناپایدار سیستم می باشدکه بیشتر متغیرها در اطراف محور قطری صفحه پراکنده هستند.بنابراین پنج دسته(عوامل تاثیرگذار،عوامل دو وجهی،عوامل تنظیمی،عوامل تاثیرپذیر و عوامل مستقل) قابل شناسایی هستند.درنهایت بیشترین میزان تاثیرگذاری را متغیرهای ظرفیت های گردشگری، مهاجرت، ظرفیت بالای زیست محیطی و طبیعی و کشاورزی، نقش مرکزی شهر در ناحیه سیستان، مزایای راه ترانزیتی شرق کشور، برخورد ناکارآمد مدیران اجرایی و سیاسی، ضعف ارتباط ریلی با کانون های جمعیتی مجاور، پتانسیل بروز و تشدید ناهنجاری های اجتماعی، قرار داشتن در حوزه تجارت بین المللی مواد مخدر و... در وضعیت توسعه آینده شهر خواهند داشت.