پهنه بندی آلودگی فلزات سنگین روی، مس و آهن در رسوبات سطحی پناهگاه حیات وحش شادگان با استفاده از روشهای مختلف درونیابی و GIS

تحقیق حاضر با هدف منشایابی و تعیین مناسب ترین روش درون یابی فلزات روی، مس و آهن در رسوبات سطحی محدوده پناهگاه حیات وحش شادگان جهت مکان یابی نواحی آلوده انجام گردید. جهت تعیین غلظت کل و قابل دسترس زیستی این عناصر در رسوبات سطحی و دستیابی به الگوی توزیع مکانی صحیح آلاینده ها بر مبنای غلظت کل و منشا آنها، نمونه برداری از 160 ایستگاه در سه بخش شمالی (آب شیرین)، میانی (لب شور) و جنوبی (آب شور) پناهگاه حیات وحش شادگان از لایه سطحی 0-5 سانتیمتری رسوبات در خرداد و آبان سال 1393 بعلت باتلاقی بودن بعضی از نواحی تالاب و عدم امکان دسترسی به این نواحی انجام پذیرفت. غلظت کل فلزات در رسوب سطحی با روش direct aqua regia و مقادیر آنها در فازهای ژئوشیمیایی رسوب  با استفاده از روش استخراج پی در پی 4 مرحله ای آنالیز گردید، ضمن آنکه درون یابی و مدل سازی تغییرات مکانی غلظت فلزات در رسوبات منطقه از طریق روش های کریجینگ معمولی، توابع پایه شعاعی (اسپلاین) و وزن دهی معکوس فاصله در محیط Arc GIS ترسیم گردید و دقت آنها با استفاده از معیارهای خطاگیری RMSE و MAE مقایسه و مناسب ترین روش انتخاب گردید. نقشه های پراکنش غلظت عناصر روی و مس با استفاده از کریجینگ معمولی با مدل نمایی برای روی و مس و با روش وزن دهی معکوس فاصله برای آهن تهیه شدند. نتایج تجزیه و تحلیل ژئوشیمیایی رسوبات نشان داد که میانگین غلظت کل فلزات مس، روی و آهن به ترتیب 86/22، 20/55 و 01/25979 میکروگرم بر گرم وزن خشک بدست آمدند که بخش طبیعی نسبت به غلظت کل، بیش از 89 درصد و بخش انسان ساخت بیش از 10 درصد میزان کل تمام عناصر مورد بررسی را در رسوبات ایستگاه های مورد مطالعه به خود اختصاص داد. بعلاوه میزان عناصر در فاز تبادلی کمتر از 3 درصد بدست آمد که قابل اغماض شناخته شد. از سوی دیگر، تجزیه و تحلیل نقشه پهنه بندی فلزات سنگین بر اساس تفکیک شیمیایی آنها نشان داد که بالاترین میزان دسترسی زیستی روی در بخش های شمالی، غربی و جنوبی اتفاق افتاده است و برای مس و آهن نیز این انباشتگی به ترتیب بیشتر در بخش غربی برای مس و بخش های میانی و شمالی برای آهن قابل مشاهده می باشد.