راهکارهای حفاظت از منابع آب زیرزمینی در مناطق خشک و سازگاری با کم آبی؛ مطالعه موردی دشت بیرجند

اهداف و زمینه ها:

 حفاظت از منابع آب دربرگیرنده کلیه اقداماتی است که بر مصرف بهینه تاکید نموده و کاهش تنش بر منابع آب را فراهم می نماید و نتیجه نهایی آن ذخیره منابع مالی و انرژی است. هدف از این پژوهش، ارزیابی پیامدهای پیاده سازی حفاظت از منابع آب زیرزمینی دشت بیرجند از منظر اقتصادی و مدیریت منابع آب بود.

روش شناسی: 

به منظور ارزیابی تغییر شرایط تخصیص از محیط نرم افزار WEAP استفاده شد. بهینه سازی الگوی کشت نیز با استفاده از الگوریتم فراابتکاری PSO و در محیط برنامه نویسی MATLAB پیاده سازی شد. ظرفیت بهره برداری از پساب واحد تصفیه خانه فاضلاب شهری نیز به عنوان منبع آب نامتعارف مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین استفاده از سامانه های آبگیر باران نیز با هدف جبران آب غیرشرب مناطق مسکونی و با استفاده از آمار درازمدت بارندگی منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت.

یافته ها: 

با تغییر شرایط تخصیص سالانه (افزایش سهم صنعت تا 8/25% و کاهش سهم کشاورزی تا 49%)، می توان تا سقف 10 میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه جویی نمود. براساس نتایج الگوریتم PSO، حتی با کاهش تخصیص مصارف کشاورزی، این ظرفیت وجود دارد که میزان درآمد تا 10 برابر هزینه های جاری افزایش یابد. پیاده سازی گسترده سامانه های آبگیر آب باران می تواند موجب ذخیره نمودن سالانه 2میلیون متر مکعب آب باران شود. استفاده مجدد از پساب تصفیه خانه فاضلاب، سالانه 6/5 میلیون مترمکعب از کسری مخزن را کاهش می دهد.

نتیجه گیری:

 با پیاده سازی مدل سازی تخصیص منابع آب زیرزمینی، بهینه سازی الگوی کشت محصولات کشاورزی، ظرفیت استفاده از پساب تصفیه خانه فاضلاب شهری و بهره گیری از سامانه های جمع آوری آب باران، می توان فشار واردشده بر آب زیرزمینی را تا حد قابل توجهی کاهش داد.