ظرفیت سنجی منابع فقه سیاسی شیعه در مباحث مکاسب محرمه

هدف پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش بود که از موضوعات مکاسب محرمه به عنوان یکی از گسترده ترین موضوعات فقه، چگونه می توان در تبیین مبانی و منابع فقه سیاسی بهره جست؟ در این راستا، پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی به واکاوی ظرفیت هایی از فقه سیاسی موضوعات مکاسب محرمه پرداخته است. قواعد و مسایل فقه سیاسی و منابع اجتهاد در فقه سیاسی که با بررسی رویکرد فقها در استنباط موضوعات سیاسی در مباحث مکاسب محرمه قابل شناسایی است، عمده مباحث مورد بررسی در این پژوهش بودند. مهم ترین نتایج تحقیق، شناسایی ظرفیت موضوعات مکاسب محرمه در شناسایی منابع تکمیلی برای اجتهاد در فقه سیاسی است که می توان ضروت توجه به عقل، نظارت مقاصد شریعت و نیز توجه به مقتضیات زمان و مکان را به عنوان این منابع نام برد. بدین صورت که عقل می تواند نقش مهمی در تعیین حدود موضوعات احکام سیاسی و نیز تشخیص ملاک اهم در موقعیت تزاحم در فقه سیاسی داشته باشد. کارکرد مقاصد شریعت را نیز می توان در تفسیر نصوص در فرایند استنباط احکام شرعی و نیز شناخت ملاک اهم در موقعیت های تزاحم پس از استنباط مورد توجه قرار داد. در رویکردهای معاصر به فقه سیاسی مانند رویکرد امام خمینی، توجه به مقتضیات زمان و مکان نیز به عنوان منابع تکمیلی در اجتهاد و تشخیص مصلحت در مسایل فقه سیاسی مورد استفاده قرار گرفته است.