آسیب شناسی شیوه رسیدگی به دلایل در دیوان عدالت اداری

ادله اثبات دعوا راهنمای دادرس برای کشف واقع است، لذا نقش آن در دادرسی بسیار مهم و راهبردی است، به طوری که تحقق دادرسی اداری منصفانه مستلزم رعایت ضوابط و اصول خاصی در رسیدگی به دلایل است تا به این ترتیب اهداف دادرسی اداری و تضمین اصل حاکمیت قانون محقق گردد. یکی از اصول مهم در دادرسی منصفانه، رعایت اصل تناظر در ارزیابی ادله است. با عنایت به قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری (مواد 29 و 30 و 83) اصل تناظر در ارزیابی ادله به طور شایسته در این قانون تضمین نگردیده است، به طوری که شهروند از پاسخ و ادله ارایه شده از سوی اداره مطلع نمی گردد و فرصت دفاع و رد آن ادله را از دست می دهد. لذا ضرورت دارد با پیش بینی مقررات لازم، امکان مشارکت آگاهانه شهروندان در دادرسی اداری تضمین شود. از سوی دیگر، برای تحقق دادرسی منصفانه، توجه به دلایل و صدور آرای مستند و مستدل اهمیت دارد، به این ترتیب ضمن جلوگیری از استبداد قضات، طرفین دعوا از موجبات رد و قبول ادعاها و ادله خود مطلع خواهند شد. از دیگر شرایط لازم برای تحقق دادرسی منصفانه، وجود قضاتی متخصص و آموزش دیده است تا با تکیه بر دانش و تخصص خود به ارزیابی ادله پرداخته و درنهایت آرایی مستدل و مبتنی بر مستندات قانونی با رعایت اصل تناظر صادر نمایند. متاسفانه برخی از آرای صادره از دیوان عدالت اداری به طور شایسته مستدل و مستند نیست.