شناسایی لکه های آلودگی نفتی دریای خزر به کمک سنجش از دور (مطالعه موردی: تاسیسات استخراج نفت باکو)

وجود منبع های نفتی در دریاها عملیات اکتشاف، استخراج و حمل و نقل مواد نفتی در آن ها سبب به وجود آمدن لکه های هیدروکربنی بر سطح دریاها می شود و در نتیجه کاهش سطح کیفیت این آب ها را در پی دارد. نشت مواد نفتی به دریاها عوارض محیط زیستی جبران ناپذیری دارد و اکوسیستم های ساحلی و دریایی را مختل می کند در نتیجه شناسایی مکان و زمان وقوع حوادث نفتی و تشخیص ابعاد و بزرگی آلودگی ناشی از آن ها برای نظارت و حفظ سلامت محیط زیست از اهمیت زیادی برخوردار است و امروزه به کمک داده های سنجش از دور، استفاده از ماهواره های اپتیکی و راداری آسان و ممکن می شود. در این مطالعه، به منظور ارتقاء قابلیت تشخیص نواحی آلودگی نفتی، با استفاده همزمان ماهواره های اپتیکی Landsat-8، Sentinel-2 و راداری Sentinel-1 به دلیل قدرت تفکیک مکانی بالا و دوره بازبینی نزدیک به هم، آلودگی نفتی دریای خزر در منطقه ی تاسیسات نفتی آذربایجان مورد مطالعه قرار گرفت.

در این مطالعه، بررسی آلودگی نفتی ناشی از تاسیسات نفتی Oil Rocks در دو ماه آوریل و ژوین سال 2017 به وسیله تصاویر ماهواره ای انجام شد. پس از شناسایی لکه های آلودگی بر سطح آب در اطراف این تاسیسات در تصاویر راداری برای اطمینان از لکه های شناسایی شده ناشی از نشت نفت و بارزسازی آلودگی نفتی از تصاویر اپتیکی از روابط نسبت باندی استفاده شد. سپس، عملیات استخراج عوارض تصویرها با استفاده از روش نسبت باندی انجام گرفت.

مساحت به دست آمده از سطوح آلودگی نفتی در ماه آوریل سال 2017 افزایش سطح لکه ی نفتی را طی 12 روز نشان داد که با توجه به درصد پوشش کلاس نفت و کلاس مخلوط آب و نفت در نتایج به دست آمده از سطوح، گویای افزایش پخش و گسترش لکه ی نفتی با جریانات دریایی و ادامه ی نشت نفت از منبع تولید آن است. همچنین بررسی تصاویر اپتیکی Landsat-8 و Sentinel-2 در تاریخ 5 ژوین 2017 در میزان سطح آلودگی نفتی، نتایج نزدیک به هم را نشان داد.

 نتایج به دست آمده از این تحقیق، نشان داد که روش نسبت های باندی برای تشخیص سریع نشت نفت مناسب است. به همین جهت، برای بارزسازی جزییات ناحیه آلودگی، از روش طبقه بندی نسبت باندی تصویر برای استخراج عوارض با کلاس های مشخص استفاده شد. همچنین از نظر محیط زیستی تاسیسات نفتی Oil Rocks آب های خزری، کشور جمهوری آذربایجان را در شرایط نامطلوبی قرار داده و به دلیل جهت غالب جریانات دریایی در آن ناحیه به سمت سواحل شمال غربی ایران، درصورت عدم پیشگیری از وقوع نشت نفت، آب های سواحل کشور ما را آلوده ساخته و اکوسیستم دریایی منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین باید برای جمع آوری و پاکسازی لکه های نفتی در اطراف این تاسیسات با استفاده از روش های فیزیکی، شیمیایی و زیستی نسبت به پاکسازی آلودگی های نفتی روی سطح آب اقدام شود.