پنجره جمعیتی، مدیریت سرمایه انسانی و رشد اقتصادی پایدار در گام دوم انقلاب اسلامی ایران

رهبر معظم انقلاب اسلامی با صدور «بیانیه گام دوم انقلاب» به تبیین دستاوردهای شگرف چهار دهه گذشته پرداختند، که این بیانیه سند و راهکاری است به منظور اجرا در دهه پنجم انقلاب و هسته مرکزی آن سپردن کار به جوان ها با هدف یک پیشرفت همه جانبه است. آنچه که در این بیانیه حایز اهمیت است، مخاطب قرار گرفتن جوانان است که رهبری در این خصوص می فرمایند: جمعیت جوان زیر 40 سال که بخش مهمی از آن نتیجه موج جمعیتی ایجادشده در دهه 60 است، فرصت ارزشمندی برای کشور است و مهم ترین ظرفیت امیدبخش کشور، نیروی انسانی مستعد و کارآمد با زیربنای عمیق و اصیل ایمانی و دینی است. جوانی جمعیت کنونی کشور به عنوان یک فرصت و امتیاز است، لذا با در نظر داشتن نقش ایجابی عامل جمعیت و مولفه پنجره جمعیتی باید برنامه ریزی مناسب صورت گیرد تا با مدیریت سرمایه انسانی بتوان گام موثری در جهت رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور برداشت. با وجود چشم انداز مثبت در تاثیر تحولات ساختار جمعیتی بر رشد اقتصادی، سود جمعیتی به خودی خود رخ نمی دهد و اساسا شرایط بالقوه ای است که صرفا با سیاست گذاری موثر می تواند به فعل درآید. در واقع این وضعیت از ساختار سنی جمعیت از طریق ساز و کارهایی همچون بهبود عرضه نیروی کار، پس انداز و سرمایه انسانی منجر به بروز فرصت های رشد تولید و درآمد سرانه می شود. از طرفی طی سه دهه گذشته داده ها نشانگر کاهش باروری از سال 1365 به بعد است که با بررسی علل کاهش و سیاست گذاری مناسب برای افزایش میزان باروری، می توان مدت زمان بهره مندی از پنجره جمعیتی را افزایش داد. در این مقاله با استفاده از نتایج سرشماری های نفوس و مسکن و وضعیت کنونی ساختار و تحولات جمعیت، مفاهیم پنجره جمعیتی و سود جمعیتی تبیین و در ایران مورد واکاوی قرار گرفته و تاثیر این متغیرها و مدیریت سرمایه انسانی بر افزایش رشد اقتصادی پایدار و افزایش نرخ باروری بررسی شده است.