بررسی کانون شدگی و راوی در رمان فی الطریق الیهم از هدیه حسین

در ادبیات کلاسیک بررسی راوی و کانون شدگی در داستان و رمان بصورت کلی و در زاویه دید خلاصه می شد . اما با ظهور نظریه های جدید زبان شناسی از سوی برخی صاحب نظران بخصوص ژنت، این دو بصورت دقیق تری مورد بررسی قرار گرفت و از هم مجزا شدند. راوی یعنی کسی که داستان را نقل می کند و کانون گر یعنی کسی که چیزی را مشاهده و سپس مورد توجه قرار می دهد. هدیه حسین نویسنده عراقی از رمان نویس های معاصر عراق است که توانسته با نوشتن چندین رمان در زمره رمان نویسان تا حدودی موفق زن عرب قرار بگیرد. از جمله آثار او، رمان فی الطریق الیهم است که با نگاهی فردی-اجتماعی به مسایل جامعه آن روز عراق نوشته شد. راوی اصلی این رمان کودکی شش ساله است که با وجود خردسال بودن، اما از انواع کانون گری و راویتگری مختلف استفاده کرده است؛ همین امر باعث شده تا این رمان برای این پژوهش انتخاب و دو مولفه مذکور آن با روش توصیفی-تحلیلی مورد بررسی قرار بگیرد. در این رمان پیوسته با تغییر کانون روایت روبرو هستیم؛ اما با توجه به غلبه ی «من اول شخص»، عمدتا کانون ساز به صورت درونی نمود می یابد؛ بدین ترتیب راوی صاحب اصلی ترین پنجره کانون شدگی است. البته بصورت محدود این دو از یکدیگر مجزا می شوند و کانون گری از نوع درونی به بیرونی و راوی از درون داستانی به راوی دیگرگوی تبدیل می شود. گاهی نیز بصورت نادر راوی ناشناش-درون داستانی بصورت نامحسوس در هیبت راوی اصلی اما با آگاهی بیشتر و یا در قالب سوم شخصی ناآشنا در داستان حضور پیدا می کند.