اهداف و انگیزه های پیشگامان نمایشنامه نویسی مدرن در ایران؛ نمونه های موردی: آخوندزاده و تبریزی

ادبیات نمایشی در ایران با تکاپوهای آخوندزاده و میرزاآقا تبریزی، صورتی نو به خود گرفت. این سبک جدید، محصول آشنایی نویسندگان ایرانی با جهان دیگری بود. آنچنان که در آغاز، آخوندزاده، «شش قامدیا» را به زبان ترکی آذری نوشت و سپس به تشویق وی، آقاتبریزی، «پنج نمایشنامه» فارسی را به نگارش درآورد. این پژوهش در تلاش است تا با رویکرد تاریخی، اهداف و انگیزه‌های پیشگامان ایرانی، از طرح نمایشنامه های مدرن را تحلیل و بررسی کند. محدوده این تحقیق بر «تمثیلات» آخوندزاده و «پنج نمایشنامه» تبریزی استوار است. فرض این پژوهش بر این گزاره استوار است که آخوندزاده و تبریزی، به تبعیت از نمایشنامهنویسی غربی، طرحی نو در ادبیات نمایشی ایران به اجرا درآوردند. یافته‌های پژوهش نشان میدهند که دوران گذار جامعه ایران عصر ناصری، فرصتی برای متفکران ایرانی فراهم آورده بود تا با آشنایی و الگوپذیری از اندیشه‌های نقادانه نمایشنامه‌نویسان غربی، از یک سو، ساختار سیاسی اجتماعی عصر خود را در قالبی واقع‌گرایانه به تصویر کشند و از سوی دیگر، از نمایشنامه‌های خود به عنوان ابزاری کارآمد برای ارتباط و تحول جامعه ایران بهره برند.