مادری: سنخ ها، معانی و انگیزه ها

مادری که زمانی اصلی ترین پایگاه هویت بخش برای زنان بود، در دوران مدرن از جایگاه پیشین خود دور شد و به عنوان مسیله، مورد توجه نظریه پردازان قرار گرفت. در جامعه ایرانی نیز مادری تحت تاثیر تحولات دنیای مدرن دستخوش تغییراتی شد که آن را به موضوعی نیازمند بررسی تبدیل می کند. نخستین گام در تبیین مادری، شناخت چگونگی وضع پایگاه مادری نزد زنان است. این پژوهش با هدف سنخ بندی زنان در نسبت با مادری با استفاده از روش تحلیل مضمون در نمونه ای 51 نفره از زنان 15 تا 70 ساله شهر تهران انجام شد. تکنیک گرد آوری داده ها مصاحبه عمیق نیمه ساخت یافته بود. یافته های حاصل از مصاحبه در سه مرحله کدگذاری و شبکه مضامین موجود در آنها ترسیم شد. بر اساس عامل معنا که به عنوان مضمون کانونی شناخته شد، سه گونه اصلی انتخابگر مادری، مردد درباره مادری و گریزان شناسایی شد. زنان انتخابگر بر اساس عامل انگیزه به دو دسته سنت گرا و معرفت گرا و زنان مردد درباره مادری به دو دسته مادی گرا و معرفت گرا تقسیم شدند. سنخ های به دست آمده بیانگر تحول در نهاد مادری است که با برجسته شدن عامل انتخاب و آگاهی فشار نهادی برای قرار گرفتن در پایگاه مادری کاهش یافته است؛ گرچه ارزشمندی پایگاه مادری و گرایش های درونی زنان، آنها را به پذیرفتن این پایگاه سوق می دهد.