بررسی حق حاکمیت و مبنای مشروعیت سیاسی در اسلام

بحث حق حاکمیت و مشروعیت حکومت از مهم‎ترین مباحث در اندیشه سیاسی اسلام می‫باشد. لذا مبنای مشروعیت و حق حاکمیت از موضوعاتی است که پژوهش حاضر آن را مورد بررسی قرار داده است. در بین اندیشمندان مسلمانان این اتفاق نظر وجود دارد که منشاحاکمیت در اسلام برخاسته از اراده الهی است و این حق در زمان پیامبراسلامj به آن حضرت واگذار شده بود و بعد از ایشان نظرات مختلفی تحت دو عنوان مکتب امامت و خلافت؛ در اسلام به وجود آمد. متفکران مکتب خلافت به دلیل اعتقاد به عدم نصب جانشین از سوی پیامبر اکرمj مردم را محور مشروعیت می‫دانند که امامت با اراده مردم از طریق نصب، انتخاب حل و عقد، بیعت و اجماع امت، استخلاف، شورا، غلبه و زور منعقد می‫گردد. اما مکتب امامت که معتقد‫است؛ پیامبراسلامj بعد ازخود جانشین تعیین کرده است، مشروعیت نظام سیاسی در اسلام را در زمان حضور متعلق به اجازه جانشینان آن حضرت می‫دانند. اما در زمان غیت که امام معصومm در جامعه حضور فزیکی ندارد؛ فقیهان عادل که عالم به احکام اسلام می‫باشند به عنوان نایب عام از طرف امام منصوب ‫اند. پس فقهاء از نظر مکتب امامت، در زمان غیبت، ولایت دارند و نظام سیاسی از مشروعیت برخور دار است که فقیه جامع الشرایط به طور مستقیم یا غیر مستقیم نظارت داشته باشد.