مدل سازی پراکنش بالقوه فعلی و آینده گونه لاله واژگون (Fritillaria imperialis L.) تحت سناریوهای تغییر اقلیمی و با استفاده از سه مدل گردش عمومی در ایران

تغییر اقلیم ممکن است حفاظت از گونه های گیاهی دارای پراکنش جغرافیایی محدود مانند لاله واژگون را با چالش های جدی مواجه سازد. در این پژوهش، مدل سازی پراکنش جغرافیایی رویشگاه های بالقوه لاله واژگون در کشور و در شرایط فعلی و تحت تاثیر تغییر اقلیم آینده (2050) انجام شد. تعداد 78 داده حضور گونه همراه با 12 متغیر محیطی شامل متغیرهای زیست اقلیمی، فیزیوگرافی و پوشش/کاربری سرزمین در مدل سازی استفاده شدند. رویکرد مدل سازی اجماعی با تلفیق هفت مدل پراکنش گونه ای و بر اساس چهار سناریوی افزایش گازهای گلخانه ای و سه مدل گردش عمومی انجام شد. حدود 69/7 درصد از محدوده موردمطالعه به عنوان رویشگاه های بالقوه لاله واژگون شناسایی شد. کمتر از 10 درصد از این رویشگاه ها توسط مناطق حفاظت شده کشور پوشش داده شده است. بر اساس یافته های حاصل از سناریوهای مختلف تغییر اقلیم، به ترتیب کمترین و بیشترین سطح رویشگاه نامناسب شده در حدود 10/46 درصد (RCP4.5) تا 37/77 درصد (RCP8.5) در سال 2050 خواهد بود. موثرترین متغیرها در پراکنش گونه موردمطالعه، به ترتیب حداقل دمای سردترین ماه، ارتفاع و بارندگی سالانه بودند. یافته ها نشان می دهد که پراکنش جغرافیایی لاله واژگون احتمالا به واسطه تغییر اقلیم به سمت مناطق مرتفع تر جابه جا خواهد شد. بر اساس ارزیابی ها، مدل ها از درستی و دقت قابل قبولی برخوردار بودند (87/0< AUC و 75/0<TSS). رویشگاه های مناسب شناسایی شده می توانند به منظور اتخاذ رویکردهای مدیریتی و حفاظتی ازجمله معرفی مجدد و تاسیس مناطق حفاظت شده جدید به منظور حفاظت از لاله واژگون در پاسخ به پدیده تغییر اقلیم موردتوجه قرار گیرند.