تحلیل نشانه - معناشناسی فرآیند داستان سرایی هزار و یک شب از نظام تقابل تا تطابق

این جستار به بررسی روند روایت پردازی در داستان هزار و یک شب می پردازد و تلاش می کند تا سیر حرکت روایت پردازی راوی، شهرزاد را برای تعلیق و تاخیر کنش بیمارگونه شهریار نشان دهد و حصول به هدف غایی یعنی توقف کامل آن کنش و رسیدن به غایتمندی گفتمان را براساس رویکرد نشانه معناشناسی گرمس بررسی کند. مساله اصلی پژوهش این است که چگونه با نشتی روایت به درون گفتمان، ساز و کار گفتمانی تغییر می کند و با این تغییر، نظام کنشی انتقام جویی ملک به حالت تعلیق درمی آید و استمرار این تعلیق سبب می شود که نظام ارزشی تغییرکند. با تغییر نظام ارزشی و استحاله پذیری، شهریار از نیستی به هستی باز می گردد. نتایج پژوهش نشان می دهد که کنش تقابلی اولیه بین شهرزاد و شهریار به وضعیت عاطفی و تطابقی منجر شده و استعلای معنایی با تغییر از وضعیت نابسامان به وضعیت سامان یافته رخ داده است. می توان اذعان کرد که هرگز روایتها بدون شکل گیری نظام گفتمانی شکل نمی گیرد. مقاومت شهرزاد، بحران عاطفی را در شهریار به استعلای معنای حضور در هستی تغییر می هد. شهرزاد با بهره گیری از زبان روایت، موقعیت نابسامان اجتماعی و شرایط روحی شهریار را تغییر می دهد و شهریار در مقابل معنای جدیدی از زندگی و هستی در جهان قرار گرفته است.