بررسی جایگاه و حقوق زیستی حیوانات شاخص در آیین باستانی مهر

مهر، میترا یا میثره از ایزدان باستانی آریایی پیش از روزگار زرتشت است؛ که دارای مهم‌ترین اصول و مبانی اخلاقی مورد توجه، اهمیت و رواج ایرانیان بوده، از جمله آن‌ها توجه به عهد، پیمان، دوستی، کردار نیک رعایت حقوق زیستی حیوانات و گیاهان برشمرد. بدین‌گونه که هر حیوان و نمادهای آن‌ها در آیین مهری و میتراییسم حامل مفهوم و معنایی غیر مادی، اسطوره‌ای، انسانی و اخلاقیست که آدمیان و حیوانات از حقوقی خاص خود برخوردار می‌باشند. بنا بر اسناد موجود می‌توان زادگاه اصلی ایزد مهر را ایران دانست، هرچند که امروزه آثار بسیار اندکی از این آیین در سرزمین ایران بر جای مانده است و تاثیر مهر ایرانی بر میترای غربی نیز با توجه به نقش و جایگاه نمادهای تصویری و کاربردی از حیوانات، گیاهان و اشکال هندسی میترا پس از نفوذش به غرب و اثربخشی بر نظام سیاسی و دستگاه حکومتی کل اروپا و نیز باورها و عقاید مردم از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است. نکته قابل توجه در آیین باستانی مهر رعایت حقوق حیوانات بوده، با هدف احترام به حقوق زیستی، آزرده‌نشدن، جلوگیری از تعارض به حریم آن‌ها و غیر. در این مقاله کوشیده شده تا بیان نماید که در مبانی اعتقادی آیین مهر به حیوانات، گیاهان و سایر موجودات در طبیعت ارزش قایل بوده و به چگونگی این ارزشگذاری و نحوه اجرای آن و دلایل علاقه ایرانیان باستان به حیوانات بپردازد. در این مقاله به صورت اجمالی با تکیه بر چندین حیوان شاخص این آیین با رویکردی توصیفی تحلیلی بر مبنای مطالعه تاریخی سعی شده تا به بیان مفاهیم آیین مهری و حقوق زیستی حیوانات در ادوار مختلف ایران باستان پرداخته شود.