واکاوی چالش های حقوقی شبهات ناظر به رشد نوجوانان در قانون مجازات اسلامی

احراز برخی شرایط مقدمات مسئولیت کیفری در ماده 91 ق.م.ا شرط اعمال این مجازات هاست. بر خلاف تبصره 2 ماده 88، ماده 91 قانون مجازات اسلامی 1392 تحولی جدی در واکنش کیفری نسبت به نوجوانان مرتکب جرایم مستوجب حد یا قصاص ایجاد کرده است .این ماده، سه وضعیت را به عنوان عوامل سقوط حد یا قصاص معرفی کرده و قاضی را مکلف کرده است که در این موارد، مرتکب را به جای حد یا قصاص، بر اساس گروه سنی وی، به یکی از مجازات های تعزیری مذکور در این فصل محکوم نماید. در عین حال معیار احراز رشد و کمال عقل معین نشده و همین امر می تواند مشکلات و ابهامات زیادی را در عمل به وجود آورد. در این قالب چالش های مختلف، اختلاف نظرهای عمده ای را بوجود آورده است، از یک سو این سوال قابلیت طرح دارد که در چه جرایم، مرتکبان و چه حالت هایی می توان شبهه در رشد نوجوان را زایل کننده مسئولیت کیفری به مجازات حد و قصاص دانست و از سوی دیگر، در قالب تقنینی و قضایی کدام چالش ها رشد نوجوانان در فرآیند دادرسی را با ابهام روبه رو می سازد. بر این اساس این مقاله با روشی توصیفی-تحلیلی و با بررسی کلی رویه قضایی و اظهارنظر قضات مختلف، به این امر منتهی شده است که رشد نوجوانان در جرایم میتوجب حد و قصاص، رویکردی نوین ولی در عین حال با وجود چالش های مختلف،چندان به شکل صحیح در رویه قضایی تجلی نیافته است.