نظارت بر مکمل های تغذیه ای در ایران: مطالعه ترکیبی

مکمل های تغذیه ای، از مورد توجه ترین محصولات سلامت محور در تمام جهان از گذشته تاکنون بوده است. رویکرد درمانی طب سنتی در ایران در جهت بازگرداندن تعادل بدن برپایه تغذیه است. در طب مدرن نیز مکمل های تغذیه ای برای رفع کمبودهای تغذیه ای و ایجاد تعادل در مواد مغذی مورد نیاز، جایگاه ویژه ای در حفظ و ارتقا سلامت و حتی درمان برخی بیماری ها دارند. مکمل های تغذیه ای در طب مدرن، تکمیل کننده موادی هستند که انسان نیاز دارد آن ها را از منابعی به جز غذا تامین و جبران کند.امروزه ظهور یا گسترش برخی بیماری ها، به علل مختلفی مثل کاهش تحرک در اثر ماشینی شدن فعالیت ها، تغییر سبک تغذیه و استفاده بیشتر از غذا های آماده، ارگانیک نبودن غذا ها، آلودگی های محیطی، کاهش تنوع غذایی و استفاده از نگه دارنده ها برای نگهداری فراورده ها بیشتر بوده و این موضوع باعث می شود که تکمیل کننده های تغذیه، تحت عنوان مکمل های تغذیه ای، بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و بازار آن با سرعت بالایی گسترش یابد. نام گذاری این فراورده ها، الزامات قانونی، ادعاها، کاربرد ها و دستورالعمل های مربوط به آن ها در کشور های مختلف متفاوت است.

این مطالعه به بررسی قوانین مکمل ها در ایران و جهان می پردازد و با استفاده از یک روش ترکیبی در سه مرحله، شامل بررسی قوانین مکمل های تغذیه ای در ایران و در جهان، مصاحبه با خبرگان این حوزه در کشور و در نهایت مطالعه میدانی پرسش نامه ای، تلاش می کند به این سوال پاسخ دهد که "وضعیت نظارت بر مکمل های تغذیه ای در ایران چگونه است؟".

براساس نتایج این مطالعه، ضوابط تدوین شده در ایران مطابق باقوانین کشورهای پیشرفته بوده و فراورده ها پس از اخذ تاییدیه های سازمان غذا و دارو، از نظر بی ضرری، کارایی و کیفیت، دارای استانداردهای لازم می باشند.

با وجود مناسب بودن مکمل های تغذیه ای از نظر بی ضرری، کارایی و کیفیت، وضعیت نظارت بر این فراورده های از نظر فراهمی، دسترسی و استطاعت پذیری، نیازمند بررسی بیشتر می باشند. از آنجا که بازیگران متعدد بازار مکمل های تغدیه ای، در ضوابط مربوطه به خوبی دیده نشده اند، بازنگری در قوانین، برای تنظیم بهتر بازار، به سیاست گذاران بخش فراورده های سلامت محور توصیه می شود.