ارزیابی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های پیشرفته عدس با استفاده از روش AMMI

به منظور بررسی اثر ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، برای عملکرد دانه، 18 ژنوتیپ عدس در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در چهار محیط (خرم آباد، گچساران، ایلام و گنبد) طی سه سال زراعی (96- 1393) مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس تجزیه واریانس مرکب، اثرات اصلی مکان، ژنوتیپ، اثرات متقابل ژنوتیپ × مکان و ژنوتیپ × مکان × سال معنی‏ دار بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب برای محیط‏های مختلف نشان داد که اثر محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط برای عملکرد دانه معنی دار گردید. بر اساس نتایج تجزیه واریانس AMMI، محیط منبع اصلی تغییرات بود که 83/6 درصد از مجموع مربعات کل را به خود اختصاص داد. بر این اساس چهار مولفه اثر متقابل بر عملکرد دانه معنی دار بودند. دو مولفه اصلی اول مدل AMMI، 52/56 درصد از کل واریانس عملکرد را توجیه کردند. نتایج مقادیر پایداری AMMI (ASV) نیز نشان داد که برای عملکرد دانه، ژنوتیپ های شماره G8، G7، G9، G18، G6، G16 وG17  کمترین مقدار و درنتیجه بالاترین پایداری عمومی به تمام محیط های آزمایش را داشتند. ژنوتیپ شماره G5 با مقدار ASV 33/7 بیشترین پایداری خصوصی را به محیط دوم (E2) داشت. در بین ژنوتیپ هایی که دارای کمترین ASV بودند، فقط ژنوتیپ‏های G6 و G16 دارای میانگین عملکرد دانه بالاتر از میانگین کل ژنوتیپ ها بودند. بر اساس مقادیر دو مولفه اصلی اول، ارزش پایداری AMMI (ASV) و شاخص پایداری ژنوتیپ (GSI)، ژنوتیپ‏های G6، G1 و G13 به عنوان پایدارترین ژنوتیپ‏ها شناخته شدند، و نزدیک ترین ژنوتیپ‏ها به ژنوتیپ ایده ‏آل بودند.