شناسایی والد مادری مناسب در تهیه ارقام مقاوم به بیماری‏های مهم خاکزاد چغندرقند

به منظور بررسی نقش والد مادری در تهیه ارقام مقاوم به بیماریهای ریزومانیا، پوسیدگی ریشه و نماتد سیستی، تعداد 12 سینگل کراس مقاوم به ریزومانیا، سه سینگل کراس نرمال و محصولی و دو لاین نرعقیم محصولی با دو گرده افشان تلاقی و هیبریدهای متناظر آنها تهیه شد. یکی از والدهای گرده افشان مقاوم به ریزومانیا-نماتد سیستی  (SB26-S1-3)و دیگری مقاوم به ریزومانیا-پوسیدگی ریشه (33345) بود. درصد حضور ژن مقاومت به ریزومانیا و نماتد سیستی در والدین و هیبریدها تعیین شد. هیبریدها در قالب دو آزمایش 20 رقمی (هیبریدهای مقاوم به ریزومانیا-نماتد سیستی) و 16 رقمی (هیبریدهای مقاوم به ریزومانیا-پوسیدگی ریشه) در پنج منطقه شیراز، مشهد، تربت جام، قزوین و همدان مورد مقایسه محصولی قرار گرفتند. در آزمایش 20 رقمی، هیبرید (201-25*301-28)*SB26-S1-3 با 35 درصد حضور ژن مقاومت به نماتد سیستی و 100 درصد حضور ژن مقاومت به ریزومانیا و تولید 6.53 تن شکر سفید در هکتار (معادل 149 درصد رقم آریا) به عنوان هیبرید برتر این آزمایش شناخته شد. در این آزمایش ارقام شاهد خارجی توکان و ساکارا به ترتیب 5.88 و 8.08 تن شکر سفید در هکتار تولید کردند. در آزمایش 16 رقمی، هیبرید (201-25*301-28)*33345-93 با 132 درصد رقم شاهد اکباتان (4.72 تن شکر سفید در هکتار) به عنوان بهترین هیبرید این آزمایش بود. این هیبرید طی فصل رشد ده درصد بوته های خود را در اثر بوته میری از دست داد. در این شرایط ارقام اکباتان، بومرنگ، پریمیر، نودرو و شریف به ترتیب 12، 7، 12، 4 و 28 درصد بوته های خود را در اثر پوسیدگی ریشه طی فصل رشد در مزرعه از دست دادند. این هیبرید با تولید 6.23 تن شکر سفید در هکتار از ارقام خارجی نودورو (5.55 تن شکر سفید در هکتار)، بومرنگ (5.52 تن شکر سفید در هکتار) و پریمیر (3.97 تن شکر سفید در هکتار) برتر بود. سینگل کراس (201-25*301-28) با 90 درصد حضور ژن Rz1، غلظت ویروس BNYVV درحد شاهد مقاوم رقم تجارتی بریجیتا و بیشترین عملکرد شکر در تلاقی با هر دو گرده افشان فوق، به عنوان والد مادری برتر برای تهیه هیبریدهای جدید معرفی می شود.