عوامل تعیین کننده درآمد غیرکشاورزی خانوارهای روستایی نیشابور: کاربرد الگوی توبیت چند سطحی

امروزه درآمدهای بخش غیرکشاورزی روستایی منبع مهمی برای کشاورزان و سایر خانوارهای روستایی از جمله خانوارهای فاقد زمین کشاورزی است. بدین منظور مطالعه حاضر ساختار درآمدی خانوارهای روستایی شهرستان نیشابور و عوامل موثر بر آن را مورد توجه قرار داده است. داده های از طریق تکمیل پرسشنامه از 380 خانوار روستایی این شهرستان طی ماه های شهریور تا بهمن 1396 بدست آمده و از الگوی توبیت دوسطحی برای تحلیل عوامل موثر بر درآمد استفاده شده است. نتایج حاصل از پرسشنامه نشان می دهد 16/51 درصد از میانگین درآمد سالانه (19/21 میلیون تومان) یک خانوار روستایی شهرستان نیشابور در سال 96-1395 از بخش کشاورزی (زراعت، باغ و دام) و 83/48 درصد نیز از بخش غیرکشاورزی (خود اشتغالی، مزدبگیری، مستمری- سود سپرده- اجاره و یارانه) بدست آمده است. نتایج برآورد الگوی توبیت دو سطحی برای هر یک از منابع درآمدی نشان می دهد عامل روستا بر نوسان درآمد از بخش زراعت، باغ، دام و خود اشتغالی غیرکشاورزی اثر گذار و بر درآمد از مزدبگیری غیرکشاورزی موثر نبوده است. نتایج همچنین نشان داد که تحصیلات بالاتر سرپرست خانوار تنها بر درآمد از مزدبگیری غیرکشاورزی و دسترسی به اعتبارات تنها بر درآمد از خود اشتغالی غیرکشاورزی اثر گذار بوده است. نکته قابل توجه اینکه افزایش تعداد شاغلان خانوار اگر چنانچه در بخش خود اشتغالی غیرکشاورزی مشغول شده باشند درآمد سالانه بیشتری نسبت به همه گروه های درآمد نصیب خانوار روستایی کرده است. با توجه به نتایج بدست آمده پیشنهاد سیاستی این مطالعه تسهیل ایجاد کسب و کارهای غیرکشاورزی از طریق بهبود شرایط دسترسی به اعتبارات و افزایش آموزش های فنی و حرفه ای و دوره های مهارت آمورزی در مناطق روستایی است.