سمیت تدخینی و تاثیر زیرکشندگی اسانس های زیره سیاه (Bunium persicum Boiss.)، دارچین (Cinnamomum zeylanicum Blume) و نعناع فلفلی (Mentha piperita L.) روی بید غلات،Sitotroga cerealella Olivier (Lepidoptera: Gelechiidae)

بید غلات، Sitotroga cerealella Olivier، گونه ای با پراکنش وسیع است که خسارت قابل ملاحظه ای در دانه های غلات ایجاد می کند. در این مطالعه، سمیت تدخینی (LC50, LC90) و تاثیر زیرکشندگی (LC25) اسانس های سه گیاه دارویی زیره سیاه، دارچین و نعناع فلفلی روی تخم و حشرات کامل این آفت مورد ارزیابی قرار گرفت. ترکیبات شیمیایی اسانس ها با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی- طیف سنج جرمی شناسایی شد. ترکیبات مونوترپنی، اجزای شیمیایی اصلی اسانس های آزمایشی بودند. سمیت تدخینی اسانس نعناع فلفلی (با LC50 برابر 5/0 میکرولیتر بر لیتر هوا) در حشرات کامل بیش تر از اسانس های دارچین (با LC50 برابر 94/0 میکرولیتر بر لیتر هوا) و زیره سیاه (با LC50 برابر 42/2 میکرولیتر بر لیتر هوا) بود. همین روند در مورد تخم ها نیز مشاهده شد. سرعت حشره کشی اسانس های نعناع فلفلی (با LT50 برابر 05/8 ساعت) و دارچین (با LT50 برابر 68/9 ساعت) بیش تر از اسانس زیره سیاه (با LT50 برابر 78/14 ساعت) بود. نتایج آزمایش تاثیر زیرکشندگی نشان داد که دوره نشو و نمایی آفت در تیمارهای اسانس به طور معنی داری طولانی تر از شاهد بود. کم ترین زادآوری آفت در تیمار نعناع فلفلی مشاهده شد. هم چنین، اسانس های مورد مطالعه به طور معنی داری باعث کاهش نرخ خالص تولید مثل (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) آفت شدند. نتایج بررسی حاضر نشان داد که اسانس های مورد بررسی به ویژه اسانس نعناع فلفلی توانایی مطلوبی برای کنترل جمعیت S. cerealella دارند و می توان از آن ها در برنامه های مدیریت تلفیقی آفت استفاده کرد.