بررسی تنوع ژنتیکی در لاین های بومی گندم نان ایران با استفاده از روش های آماری چند متغیره

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و جغرافیایی لاین های بومی گندم نان ایران، آزمایشی در سال زراعی 78-1377 درقالب طرح سیستماتیک در دانشکده کشاورزی کرج اجرا شد و با استفاده از روش های چند متغیره، تنوع در صفات مورفولوژیک و فنولوژیک این لاین ها مطالعه شد. تحلیل مولفه های اصلی، 22 متغیر بررسی شده رابه 8 مولفه با واریانس نسبی تجمعی 80.5% کاهش داد. تجزیه عاملی 21 متغیر مورد بررسی رابه شش عامل مشترک باواریانس نسبی تجمعی 63.6% کاهش داد. عامل ها عبارت بودند از : تولید و توزیع عملکرد اقتصادی (17.4%)، تولید ماده خشک (15.2%)، عامل موثر بر پنجه دهی(10.3%)، باروری (8.2%)، عوامل موثر بر ارتفاع گیاه (6.9%) و طول دوره رشد قبل از گلدهی (5.6%). واریانس اشتراکی و واریانس خاص صفات عملکرد دانه، وزن صددانه، تعداد دانه در سنبله و تعداد پنجه بارور در گیاه تحت مدل شش عاملی فوق محاسبه و واریانس های اشتراکی آن ها به ترتیب 98%، 93%، 93% و 84% از واریانس کل این صفات را توجیه کردند. عوامل مشترک ششگانه فوق برای تعیین عملکرد و اجزاء آن بسیار مناسب و توجیه کننده بود. تجزیه کلاستر به روش UPGMA با درنظر گرفتن 65% شباهت درون گروهی مکان های مورد بررسی را در شش گروه قرار داد. تجزیه کلاستر به روش WARD، 600لاین محلی رادر شش کلاستر طبقه بندی نمود و اجرای تجزیه واریانس یک طرفه بر روی کلیه صفات (با استفاده از عضویت کلاسترها به عنوان عامل گروه بندی) نشان داد که شش کلاستر از نظر کلیه صفات در سطح یک هزارم با هم تفاوت معنی داری داشتند. به طورکلی تنوع ژنتیکی تابعیت و الگوپذیری قابل ملاحظه ای از تنوع جغرافیایی نشان نداد.