تبیین راه کارهای طراحی اسکان موقت بر مبنای مسکن عشایری ایران

اسکان موقت، مهم ترین اقدام پس از بروز حوادث طبیعی است؛ با این حال بررسی ها نشان می دهد، در حوادث گذشته در کشور، میزان رضایت افراد از اسکان موقت در سطح پایینی قرار داشته است. برای پی بردن به دلایل این نارضایتی، باید قضاوت در این رابطه را بر مبنای شاخص های مسکن موقت انجام داد. بنابراین هدف این پژوهش در ابتدا، پرسش از شاخص های اسکان موقت استاندارد می باشد. با توجه به وجود زندگی عشایری در نقاط مختلف ایران و آگاهی به این موضوع که مسکن عشایر، گونه ای از مسکن موقت بر اساس شیوه معیشت ایشان است، این امکان وجود دارد که بتوان از این نوع از مسکن که با ویژگی های فرهنگی-اجتماعی و محیطی منطقه خود، سازگار است، در فرآیند اسکان موقت استفاده نمود. از این رو باید مسکن عشایری از منظر شاخص های اسکان موقت مورد ارزیابی قرار گیرد.

در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، شاخص های اسکان موقت مطلوب استخراج و مراتب آن ها مشخص گردید. سپس، مساکن عشایری ایران مورد مطالعه قرارگرفته و 17 نوع مسکن در قالب هفت گونه کلی شناسایی شد. این گونه ها، از منظر شاخص های اسکان موقت مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت، با استفاده از روش تحلیل سلسه مراتبی AHP و به کمک نرم افزار Expert Choice میزان بهره مندی هر یک از گونه های مسکن عشایری از شاخص های مسکن موقت مشخص گردید.

 یافته های پژوهش نشان می دهد که از بین هفت گونه مسکن عشایری، دو گونه کپر توپی و لوگ کمبی با وزن نهایی 155/0 به لحاظ بهره مندی از شاخص های اسکان موقت در بالاترین سطح قرار دارند. گونه اوی با وزن 140/0، مضیف با وزن 138/0 و سه گونه آلاچیق، سیاه چادر بختیاری و سیاه چادر قشقایی در اولویت های بعدی قرار می گیرند.

بر اساس نتایج پژوهش، به منظور طراحی مسکن موقت مطلوب، می بایست طراحی اجزاء به گونه انجام شود که ضمن حمل و نقل سریع و آسان بتوان آن را در کمترین زمان ممکن اجرا نمود. همچنین می توان با استفاده از تکنیک ها و مصالح بومی و بهره گیری از نیروی کار محلی و مشارکت مردمی، هزینه های ساخت و اجرای مسکن را کاهش داد. از جمله راه کارهای دیگر در طراحی مسکن موقت می توان به مطالعه وضعیت مردم نواحی مختلف کشور و ارایه دستورالعملی منعطف، شامل نیازهای عملکردی و فرهنگی و اجتماعی اشاره نمود تا بتوان از طریق آن حداکثر نیازهای افراد را برطرف نمود.