پژوهشی در سبک، محتوا و شیوه های شعر اعتراض معاصر با بررسی اشعار «مهدی اخوان ثالث، احمد شاملو، سیاوش کسرایی»

شناخت ویژگیهای ادبی، انتقادی و سیاسی اشعار شاعرانی چون اخوان ثالث، شاملو و کسرایی همواره نزد محققان جایگاه برجسته‌ای داشته است، اما فهم این خصیصه‌ها در پرتو یک روش تحلیلی است که این امکان را برای محقق فراهم میسازد تا درکی جامع از نحوه بازنمایی اشعار اعتراضی این شاعران پیدا شود. باری در تحقیق حاضر تلاش بر این است تا با رویکردی تحلیلی، به مطالعه شیوه‌های شعر اعتراض در شعر شاعرانی چون اخوان ثالث، شاملو و کسرایی پرداخته شود.

روش انجام این تحقیق بصورت توصیفی، اسنادی (کتابخانه‌ای) و براساس رویکردی تحلیلی است.

 مطالعه در شیوه‌های شعر اعتراض معاصر با تکیه بر شعر شاعرانی چون اخوان ثالث و شاملو و سیاوش کسرایی حاکی از وحدت نظام مفهومی و مضمونی اشعار این شاعران در مسیر برافراشتن ندای مردم است. در این میان اخوان ثالث، با ندایی یاس‌آلود از درازنای تاریخ و آیین زردشتی سخن میگوید. شاملو نظم مستقر اجتماعی را نمیپذیرد و در تلاش برای فهم یک نظام آرمانی، هدف‌گذاریهای سیاسی و اجتماعی است که کم‌کم به یک جهانبینی بسیط فلسفی و انقلابی منتهی میشود. کسرایی اما نه چون اخوان ناامید از تغییر است و نه چون شاملو دل به گزاره‌های فلسفی و اجتماعی خوش دارد، بلکه او شاعری متعهد و انقلابی به تمام معنا است.

 در شعر اخوان بنمایه‌های اعتراضی، در قالب نوعی نگرش یاس‌آلود ظاهر میشود. اخوان گمان میکرد تنها راه نجات، پناه بردن به یک سلوک آیینی اصیل است. اما شاملو ذاتا شاعری ناسازگار با روحیه زمانه‌اش بود. شعر شاملو تمامی عناصر حیاتی جامعه را بر ساختی کج‌ومعوج از ساحتهای ایدیولوژیک حاکمیت سیاسی میدانست و ازاینرو، اعتراض در چنین جامعه‌ای را حرکتی مقدس بشمار می‌آورد. از آن سو، اگرچه کسرایی بلحاظ مکتبی و مرام اجتماعی به شاملو نزدیک بود، رویکرد تمثیلی و نمادین ابتدایی او و در آخر اشعار انقلابی و چریکی‌اش باعث شد حامی و مشوق یک انقلاب سوسیالیستی و مردمی باشد.