پیش شرط های تحکیم دموکراسی در ترکیه (دوره های اواخر دولت عثمانی و دو دهه اول جمهوریت)

گذار به دموکراسی روندی است که دموکراسی‏سازی خوانده می‏شود. در عرصه سیاست، دموکراسی‏سازی در جامع‏ترین معنا گذار از حکومت اقتدارگرا به حکومت دموکراتیک و تثبیت، تعمیق و تحکیم آن است؛ امری که نیازمند پیش‏شرط‏ها و متغیرهای متعددی نظیر مدرنیزاسیون اقتصادی-اجتماعی، نقش دولت در مدرنیزاسیون، ساختار قدرت نسبی طبقات اجتماعی و گروه‏های ذی‏نفع، ظرفیت دولت دموکراتیک، میراث نظام اقتدارگرای قبل از گذار، جایگاه کشور در نظام جهانی و وابستگی، جایگاه کشور در نظام جهانی دولت ها، مبانی ساختاری احزاب سیاسی، محتوا و ساختار قانون اساسی، روحیه و نگرش رهبران و ماهیت جریان‏های سیاسی و غیره است. فرایند دموکراسی‏سازی در ترکیه از آغاز تاکنون تقریبا از همه این متغیرها متاثر بوده است. بر همین اساس، در پژوهش حاضر تمرکز اصلی بر نقش و تاثیر سه متغیر «محتوا و ساختار قانون اساسی»، «روحیه و نگرش رهبران و نخبگان سیاسی» و «ماهیت جریان‏های سیاسی» در فرایند دموکراسی‏سازی دو قرن آخر دولت عثمانی و دو دهه اول نظام جمهوریت است. به ‏نظر می‏رسد با وجود اهمیت سه متغیر نام برده، وزن و اهمیت «روحیه و نگرش رهبران و نخبگان سیاسی» به‏ سبب مدیریت و هدایت درست فرایند دموکراتیزاسیون ترکیه، سنگین‏تر است. چارچوب نظری مقاله مبتنی بر «نظریه پیش‏شرط‏های ساختاری تحکیم دموکراسی» با تاکید بر سه متغیر مزبور و روش مورد استفاده «جامعه‏شناسی تاریخی» از نوع «مطالعه موردی» است.