تحلیل هرمنوتیکی شعر «صدای دیدار» از سهراب سپهری

آثار هنری نوشتنی یا «متن» ها به تعبیر رولان بارت، نمادین اند و درک لایه های پنهان آن ها با گذر از دلالت اولیه و سطح نخست ممکن می شود. شعر «صدای دیدار»، شرح تجربه شهودی راوی و در شمار چنین آثاری است. راوی در این شعر، نخست با زبان و تعابیری مبهم تجربه شهودی خود را گزارش می کند و از مواجهه با میوه های آوازخوان و احوال و کنش های آنان می گوید. با پایان یافتن تجربه به صورت غیر مستقیم و نیز در ضمن گفت وگو، به مسایلی می پردازد که آن ها را مانع شهود به شمار می آورد. پرسش اصلی مقاله این است که معنای غیر مذکور یا پنهان شعر صدای دیدار چیست؟ و از طریق آثار هم افق با این متن چه مفاهیمی روشن یا خلق می شود؟ در این مقاله با روش هرمنوتیک و تحلیل بینامتنی و با بهره گیری از دیگر آثار سپهری، قرآن و اندیشه های عرفانی، به مثابه پیش متن به تاویل این شعر پرداخته می شود. از طریق این آثار معنای رمزهای شعر و تجربه های راوی روشن تر می شود. نتایج نشان می دهد در شهود راوی میوه های چیده شده با سطح پنهان هستی یا «عالم منبسط» و متعلقات آن مواجه شده و شادمان اند. نگرش به سطح و فایده طلبی، مانع شهود و مواجهه با این سطح هستی است. این شعر و دیگر اشعار سپهری نشان می دهد مکاشفه موقوف به زمان و مکان خاصی نیست. شواهد برون متنی از تجربه زیسته سپهری نیز موید این مدعاست.