الگوی مساله یابی خلاق در حوزه خط مشی گذاری فرهنگی با رویکرد تریز

مساله یابی و تعریف درست مسایل فرهنگی، سنگ بنایی مهم و ضروری برای خط مشی گذاری فرهنگی اثربخش است و فقدان الگویی مناسب برای آن در حال حاضر منجر به نابسامانی های فراوان در این حوزه شده است. این مقاله با هدف ارایه الگویی خلاقانه در زمینه مساله یابی و تعریف مسایل فرهنگی با تکیه بر تریز ارایه شده است. مقاله حاضر با روش کیفی دلفی انجام شده است و بدین ترتیب پس از تدوین الگوی اولیه، این الگو طی سه دور دلفی با شش نفر خبره اصلاح و تکمیل شده و سپس طی یک جلسه گروه کانونی توسط خبرگان مورد بررسی و تایید قرار گرفت. الگوی نهایی، چندین ابزار تریز را به روشی منطقی در کنار هم قرار داده و با فرآیندی گام به گام، شناخت خط‌مشی‌گذار نسبت به مساله را دقیق‌تر می‌نماید. مراحل این الگوی فرایندی عبارتند از (1) تعریف اولیه مساله (چیستی)؛ (2) تصور مساله به‌عنوان یک سیستم؛ (3) تحلیل بازیگران و ذی‌نفعان مرتبط با مساله؛ (4) جمع‌آوری انواع داده‌های موجود پیرامون مساله؛ (5) تعریف دقیق مساله (چرایی)؛ (6) انتخاب سطح مساله و تعیین ویژگی‌های آن با کمک ماتریس پنج سطحی؛ (7) تکمیل ماتریس نه پنجره؛ و (8) تعریف مساله. این الگو کاملا برای حوزه فرهنگ بومی‌سازی شده و در آن متناسب با اقتضایات این حوزه در مراحل مختلف، نوآوری‌ها و تغییراتی در ابزارهای تریز ایجاد شده است. دو ویژگی دانش تریز یعنی تنوع ابزارها و تمرکز بر ساختارهای اندیشه باعث می‌شود که بتوان از آن به صورت اثربخشی در حوزه خط مشی گذاری فرهنگی استفاده کرده و با بهره گیری از اصول و ابزارهای آن خلاهای مساله‌یابی فرهنگی کشور را برطرف نمود.