پژوهش سبکی در دیوان گنابادی هروی

یکی از رایجترین شیوه های تدقیق و ارزیابی سروده های شاعران، پژوهش در سبک سخنوری آنان است. موضوع این پژوهش تحلیل سبکی اشعار یافته شده میرحاج گنابادی هروی (ف923ق) از سه منظر سطح زبانی، سطح فکری و سطح ادبی است. در این مقاله کوشش شده ضمن ارزیابی سبکی اشعار شاعر، میزان تاثر او از شاعران دیگر و نیز تاثیرگذاری بر چند شاعر بعد از خود تبیین شود و نیز اشعار راه یافته شعرای دیگر به دیوان او مشخص گردد.

 پژوهش پیش رو، مطالعه ای است نظری که بشیوه پژوهش کتابخانه ای انجام شده است. محدوده و جامعه مورد مطالعه، دیوان میرحاج گنابادی هروی به تصحیح عباس رستاخیز است که در انتشارات مورخ در شهرستان قم چاپ شده است.

 گنابادی هروی شاعر شیعی است که شعرش را در راستای ستایش از خاندان عصمت و طهارت سروده است. مهارت او در ساختن قصاید مقدمه دار است. او به عربیگرایی بویژه در جایگاه قوافی قصاید علاقه دارد. در دیوانش از اشعار چند شاعر نامدار پیش از خود و در راس آنان ظهیر فاریابی و حافظ شیرازی متاثر شده، سروده هایش بر شعر خواجه حسین مروی، کلیم کاشانی و فیض کاشانی تاثیراتی داشته است.

 گنابادی هروی شاعری است مقلد نه صاحب سبک که در اشعارش از اسلوب شاعران سبک عراقی پیروی میکند. مهارت او در تصویرسازیهای تشبیهی و استعاری در مقدمه های قصاید است. بسبب صبغه دینی-مدحی شعرش و گرایشات مذهبی شیعی در آن، نشانه هایی از تاثر از شاعران شیعی سده های قبل در شعرش دیده میشود. بیشترین اثرپذیری او از کلام والای حافظ است که شاعران سده های پس از او، تقلید از آن و تشبه به آن را معیار تشخص میدانسته اند. توحید باریتعالی، مدح ایمه اطهار، عشق انسانی، اندوه و ناامیدی و بعضا مفاهیم اخلاقی مضامین عمده اشعار گنابادی هروی است.