ظهور بورژوازی تاریخی در ایران عصر صفوی با تاکید بر صنعت نساجی

این مقاله به بررسی ظهور بورژوازی در ایران دوره صفوی می پردازد و سعی می کند به این فرضیه پاسخ دهد: در دوره صفویه، به ویژه دوران شاه عباس یکم، یعنی اواخر قرن شانزدهم و اوایل قرن هفدهم میلادی، به موازات کشورهای اروپایی، ایران نیز دارای روندی از شکل گیری بورژوازی ملی و سرمایه داری تاریخی بوده است. طبق مطالعات انجام شده، این موضوع تاکنون مورد تحقیق قرار نگرفته است و اکثر نظریه پردازان و محققان در زمینه های اقتصاد سیاسی، جامعه شناسی و علوم سیاسی، از نظر صنعت و شیوه تولید، به ظهور بورژوازی تاریخی در ایران اعتقادی نداشته اند یا برخی آغاز آن را از اواخر دوره قاجار و پس از مشروطه می دانند. اما بر اساس بسیاری از داده های تاریخی، که بیشتر آنها برگرفته از سفرنامه های سیاحان غربی و در مرتبه بعد، سایر متون تاریخی است، ایران در دوره صفویه، بویژه در دوره شاه عباس اول، شاهد ظهور شیوه ای از تولید و نظام تجاری بود که می توان آن را مصداق بورژوازی تاریخی دانست.  تعریف بورژوازی تاریخی که تحولات و ویژگی های اقتصاد زمان شاه عباس با آن سنجیده شده، از امانویل والرشتاین است. تمرکز این تحقیق، بیشتر در زمان شاه عباس یکم بوده است. همچنین با نگاهی به هنر عصر صفویه، مشخص می شود که ایران در آن دوره، از نظر فکری و فرهنگی و صرفا در جوامع شهری، حرکت به سمت نوعی ماتریالیسم را آغاز کرده بود.