اثرات پیاده سازی سیستم های تصمیم یار بالینی بر تشخیص، درمان و مدیریت سرطان ها: مطالعه مروری نظام یافته

سرطان دومین عامل مرگ ومیر در جهان است که سالانه منجر به مرگ بیش از 10 میلیون نفر در دنیا می شود. تشخیص زودرس، مدیریت و درمان صحیح این بیماری نقش مهمی در کاهش عوارض و مرگ ومیر دارد. یکی از ابزارهای حمایتی در تشخیص زودرس، مدیریت و درمان این بیماری، سیستم های تصمیم یار بالینی هستند که به دو دسته قاعده محور و غیرقاعده محور تقسیم بندی میشوند. سیستم های تصمیم یار قاعده محور برپایه راهنماهای بالینی ایجاد می شوند، درحالی که سیستم های تصمیم یار غیرقاعده محور از یادگیری ماشین بهره می گیرند. در این پژوهش اثرات سیستم های تصمیم یار به تفکیک قاعده محور و غیرقاعده محور، بر تشخیص، درمان و مدیریت سرطان سنجیده شد.

مطالعه ی حاضر به روش مروری نظام یافته انجام شد که با جستجو در پایگاه های داده Web of Science، Scopus، IEEE Xplore و PubMED تا تاریخ 2021.12.31 صورت گرفت. پس از حذف موارد تکراری و ارزیابی یافته ها براساس معیار ورود و خروج، مطالعات مرتبط با هدف پژوهش انتخاب شدند. نحوه ی انتخاب مقالات براساس عنوان، چکیده و متن کامل بود. ابزار گرداوری داده فرم استخراج داده شامل سال انجام مطالعه، نوع مطالعه، سیستم درگیر در بدن، اندام  درگیر در بدن، خدمت ارایه شده توسط سیستم تصمیم یار، نوع سیستم تصمیم یار، اثر مورد بررسی، شاخص مورد ارزیابی اثر و نمره حاصل از ارزیابی اثر بود. برای تحلیل داده ها از روش سنتز روایتی (Narrative synthesis) استفاده شد.

یافته ها: 

از مجموع 768 مقاله، 16 مقاله مرتبط با اهداف مطالعه شناسایی شد. اثرات مورد ارزیابی در دسته سیستم های تصمیم یار بالینی قاعده محور بر تنظیم دوز، شدت علایم سرطان، پیروی از راهنمای درمانی، زمان مراقبت، میزان کشیدن سیگار، میزان نیاز به شیمی درمانی و مدیریت درد بودند که این اثرات به جز مدیریت درد، در همه موارد معنی دار و مثبت گزارش شده بودند. اثرات مورد ارزیابی در دسته سیستم های تصمیم یار بالینی غیرقاعده محور بر تصمیمات تشخیصی ودرمانی، غربالگری، کنترل نوتروپنی تب دار (Neutropenic Fever) بودند که این اثرات به جز کنترل نوتروپنی تب دار، در همه ی موارد معنی دار و مثبت گزارش شده بودند.

نتیجه گیری:

 نتایج به دست آمده برای اثربخشی هر دونوع  سیستم های تصمیم یار قاعده محور و غیرقاعده محور حاکی از اثرات مثبت و متفاوت این دو دسته بود. بنابراین استفاده از ترکیب آن ها در حیطه ی سرطان می تواند نتایج بسیار مفیدی به بار بیاورد.