بررسی اثربخشی برنامه فراتشخیصی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر میزان افکار منفی تکراری و اختلالات افسردگی، اضطراب و وسواس فکری-عملی

برمبنای دیدگاه فراتشخیصی، انواع تفکر منفی تکراری به‌واسطه فرایندهای مشابهی مشخص می‌شود که قابلیت کاربست در انواع محتواهای وابسته به اختلالات خاص را دارد. هدف مطالعه حاضر، بررسی اثربخشی برنامه فراتشخیصی مبتنی‌بر پذیرش و تعهد بر میزان افکار منفی تکراری و اختلالات افسردگی، اضطراب و وسواس فکری-عملی بود.

روش‌بررسی: 

این پژوهش با روش مطالعه تک‌موردی و طرح خط پایه چندگانه انجام شد. جامعه آماری پژوهش را مراجعه‌کنندگان بخش روان‌پزشکی بیمارستان امام‌حسین (ع) طی اسفند1399 تا خرداد1400 تشکیل دادند. با روش نمونه‌گیری هدفمند شش بیمار مبتلا به اختلالات افسردگی اساسی، اضطراب تعمیم‌یافته و وسواس فکری-عملی، انتخاب شدند. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها، پرسش‌نامه افسردگی بک-نسخه دوم (بک و همکاران، 1996)، پرسش‌نامه اضطراب بک (بک و همکاران، 1988)، مقیاس وسواس فکری‌-عملی ییل-براون (گودمن و همکاران، 1989) و پرسش‌نامه افکار تکرارشونده ده‌سوالی (مک‌ایوی و همکاران، 2010) به‌کار رفت. برنامه مداخله فراتشخیصی مبتنی‌بر پذیرش و تعهد طی چهار جلسه به‌صورت انفرادی اجرا شد. تحلیل داده‌ها برپایه روش‌های تحلیل ترسیمی، شاخص تغییر پایا و درصد بهبودی صورت گرفت‌. 

یافته‌ها:

 نتایج نشان داد، برنامه فراتشخیصی مبتنی‌بر پذیرش و تعهد سبب کاهش تفکر منفی تکراری و علایم افسردگی و اضطراب شد؛ اما نشانگان وسواس فکری-عملی به‌طور معناداری کاهش نیافت. 

نتیجه‌گیری: 

براساس نتایج پژوهش، می‌توان تفکر منفی تکراری را سازه‌ای فراتشخیصی در نظر گرفت که با مولفه‌های پذیرش و تعهد تعدیل‌پذیر است؛ هرچند نقش عوامل اختصاصی نیازمند بررسی بیشتر است.