فراتحلیل اثر تنش خشکی بر عملکرد برخی گیاهان مهم علوفه ای-دانه ای در ایران

این مطالعه به منظور فراتحلیل پژوهش‎های انجام شده درباره تاثیر تنش خشکی بر عملکرد دانه و علوفه چند گیاه زراعی مهم انجام شد. در این بررسی داده های به دست آمده از 145 مورد گزارش نهایی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و مقالات منتشر شده طی دهه اخیر شامل سورگوم دانه ای (18 مطالعه)، سورگوم علوفه ای (21 مطالعه)، ذرت دانه ای (28 مطالعه)، ذرت علوفه ای (23 مطالعه)، ارزن دانه ای (18 مطالعه)، یونجه (17 مطالعه) و شبدر (20 مطالعه) مورد فراتحلیل قرار گرفتند. بر اساس نتایج، تاثیر کلی تنش خشکی بر عملکرد هر هفت محصول سورگوم دانه ای (16/30-)، سورگوم علوفه ای (18/27-%)، ذرت دانه ای (31/75-%)، ذرت علوفه ای (33/24-%)، ارزن دانه ای (25/66-%)، یونجه (30/79-%) و شبدر (32/14-%) معنی دار بود. میزان افت عملکرد در ذرت دانه ای و علوفه ای، یونجه و شبدر تحت تمام سطوح تنش خشکی معنی دار بود، درحالی که عملکرد سورگوم (دانه ای و علوفه ای) و ارزن دانه ای فقط در شرایط تنش خشکی شدید به طور معنی داری کاهش یافت. عملکرد سورگوم دانه ای و علوفه ای، ذرت دانه ای و علوفه ای، ارزن دانه ای، یونجه و شبدر تحت تنش خشکی متوسط به ترتیب 10/03، 11/84، 18/21، 20/27، 14/13، 19/74 و 20/37 درصد و تحت تنش خشکی شدید به ترتیب 21/98، 25/41، 39/09، 41/37، 32/55، 40/13 و 42/08 درصد کاهش یافت؛ بنابراین در مناطق مواجه با محدودیت منابع آبی، امکان کشت و توسعه ذرت دانه ای و علوفه ای، یونجه و شبدر بدون کاهش معنی دار عملکرد وجود ندارد. به طور کلی با توجه به یافته های این فراتحلیل در مناطقی که احتمال ایجاد شرایط تنش خشکی وجود دارد، کشت سورگوم و ارزن با تحمل آستانه تنش خشکی متوسط قابل توصیه خواهد بود.