مفاهیم و تصاویر سالمندی از منظر مولفه های روان شناختی در برنامه درسی دوره ابتدایی نظام آموزشی ایران

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوا کتاب های درسی دوره ابتدایی در نظام آموزشی ایران بر مبنای مولفه های روان شناختی سالمندان بود و اینکه کتاب ها چگونه به بازتولید مولفه های روان شناختی سالمندان پرداخته است.

روش پژوهش توصیفی از نوع تحلیل محتوا، جامعه آماری، کتاب های درسی دوره ابتدایی، نمونه آماری به شیوه هدفمند از نوع موارد مطلوب، شامل محتوای همه کتب درسی دوره ابتدایی در سال 1399 بود. مولفه های پژوهش شامل پذیرش خود، خودمختاری، رشد شخصی، ارتباط با دیگران، تسلط بر محیط، هدفمندی در زندگی و نیز واحد تحلیل مضامین انتخاب شد.

نتایج تحقیق نشان داد کتب درسی دوره ابتدایی به مسیله سالمندی از منظر روان شناختی تا حدودی پرداخته است، اما متون و تصاویر از نظر محتوا و کیفیت تاثیرگذاری در کودکان مقطع ابتدایی که دوره شکل گیری شاکله شخصیتی آنان است، در سطحی پایینی قرار داشته و به طور غیرمستقیم، فرد سالمند را ناتوان و تاثیرپذیر معرفی کرده است. بنابراین کتاب های درسی یادشده به بازتولید ویژگی های روان شناختی سالمندان به صورت قوی نپرداخته اند، تصویر ارایه شده از آنان بیشتر روی ویژگی ارتباط با دیگران تمرکز کرده و نسبت به سایر مولفه های روان شناختی دچار غفلت شده است.

برنامه درسی دوره ابتدایی ایران به یک بازنگری اساسی مبتنی بر مولفه های روان شناختی سالمندان نیاز دارد. متون، فعالیت ها، تصاویر سالمند با هدف توجه بیشتر به زمینه نشاط و امید به زندگی در کتب درسی گنجانده شود. این عمل، نگرش و ادراکی سرشار از هدفمندی را در دوره سالمندی به وجود می آورد.