تطبیق دیدگاه صدرالمتالهین شیرازی و رنه دکارت درباره نظام احسن

موضوع نظام احسن از مباحث مهم فلسفی و کلامی است. اعتقاد به علم، حکمت، قدرت و عدالت خداوند، خلقت نظام احسن را اقتضا دارد. پژوهش حاضر با محوریت تطبیق و بررسی آراء صدرالمتالهین شیرازی و رنه دکارت پیرامون نظام احسن انجام شده که به روش توصیفی-تحلیلی به پاسخ مسایل آن می پردازد. از یافته های پژوهش آن است که ملاصدرا به وجود نظام احسن و اکمل اعتقاد داشته و براساس مبانی خود نظیر نظام احسن در عوالم مافوق الطبیعه، عالم طبیعت و مجموع عالم، از اموری نظیر تعلق علم، اراده و رضای حق، حکمت و غایت مندی افعال خدا، فقر ذاتی موجودات و اصالت وجود، در جهت اثبات نظام احسن بهره برده است. دکارت همانند صدرا به وجود نظام احسن اذعان داشته و آن را در تبیین هایی چون کمال عالم خلقت، اجزاء تکامل بخش عالم، انسان جزیی از عالم کبیر، کامل تر بودن جهان با وجود نقص برخی اجزاء و محال بودن صدور کامل از ناقص مورد تایید و تصدیق خود قرار داده است که از نظر مفهومی و محتوایی با دلایل صدرا مشابه و گاه منطبق است. این در حالی است که برخلاف صدرا در کلام وی قایلیت به مصداق عینی مشخص برای علت غایی در نظام احسن ملاحظه نمی شود.