شبیه‏ سازی جایگزینی کشت گندم با کلزا از لحاظ بهره ‏وری آبی و اقتصادی در استان لرستان

کلزا بعد از سویا و نخل روغنی مقام سوم را در تامین روغن نباتی جهان دارد، به طوری که 7/14 درصد از کل تولید روغن نباتی را به خود اختصاص داده است. این تحقیق با استفاده از تکنیک مدل سازی به منظور شبیه سازی جایگزینی کشت گندم با کلزا از لحاظ بهره وری آبی و اقتصادی در چهار منطقه الشتر، خرم ‏آباد، پلدختر و کوهدشت در استان لرستان در سال 1401 انجام گرفت. برای شبیه سازی رشد و عملکرد محصولات گندم و کلزا از مدل APSIM استفاده شد. نتایج اعتبارسنجی مدل نشان داد که با میانگین مربعات اشتباه نرمال شده برابر با 6/8 درصد عملکرد دانه گندم و کلزا را به خوبی شبیه سازی کند. نتایج نشان داد که کشت گندم (4/3524 کیلوگرم) نسبت به کشت کلزا (2/2750 کیلوگرم) از میزان عملکرد دانه بالاتری برخوردار بود. همچنین سیستم کشت گندم (45/1 کیلوگرم بر متر مکعب) نسبت به کشت کلزا (15/1 کیلوگرم بر متر مکعب) بهره وری آبی بالاتری داشت. با این وجود، اختلاف این دو سیستم کشت از لحاظ بهره وری آبیاری قابل توجه نبود (11/0 کیلوگرم متر مکعب). سیستم کشت کلزا از لحاظ بهره وری اقتصادی و درآمد خالص به ترتیب با 220/0 میلیون تومان بر متر مکعب و 9/59 میلیون تومان در هکتار، از سیستم کشت گندم به ترتیب با 014/0 میلیون تومان بر متر مکعب و 1/41 میلیون تومان در هکتار دارای کارایی بالاتری بود. به طور کلی، نتایج نشان داد که حرکت از کشت گندم به سمت کلزا می تواند در بوم نظام های زراعی استان لرستان به ویژه در شهرستان هایی مانند خرم آباد از لحاظ محیط زیستی و اقتصادی پایدار باشد.