واکاوی جامعه شناختی رمان «اولاد الغیتو اسمی آدم» از الیاس خوری بر پایه نظریه لوسین گلدمن

نقد جامعه شناختی رمان، یکی از انواع پرکاربرد نقد ادبیات داستانی است که بر اساس پیوند میان ساختار اجتماعی و ساختار ادبی، خوانشی جامعه شناختی از متن ادبی ارائه می دهد. در این روش وضعیت طبقات مختلف جامعه، رفتارها و کنش های مختلف ساختارهای اجتماعی در دوره معینی از تاریخ، مورد واکاوی قرار می گیرد و چگونگی بازنمایی هنرمندانه جامعه در جهان تخیلی اثر ادبی، نقد و تحلیل می شود. الیاس خوری در رمان اولاد الغیتو اسمی آدم تحت تاثیر ساختارهای اجتماعی که در آن زندگی کرده است، دست به آفرینش اثر ادبی زده است که ضمن نشان دادن نگرش و چالش های مهاجر در کشور مهاجرپذیر، با نگاه واقع گرایانه اجتماعی به موضوع فلسطین و مقاومت پرداخته است. با توجه به مطرح شدن ادبیات مقاومت و مسئله مهاجرت در این رمان، انجام پژوهشی جامعه شناختی در راستای روشن ساختن پیوندهای متن ادبی و جامعه ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی، بر بنیان نظریه ساخت گرایی گلدمن به بررسی این رمان پرداخته است. این جستار با هدف بررسی بسترهای تاریخی، اجتماعی و سیاسی با نگرشی انتقادی در پی تبیین لایه های درونی رمان از دیدگاه نقد جامعه شناختی گلدمن است که در دو مرحله دریافت و تشریح، رهیافت این پژوهش نشان می دهد: اجزای رمان اولاد الغیتو دارای پیوند نظام مند در سه بخش است که کلیت رمان با پرداختن به بسترهای تاریخی، اجتماعی و سیاسی به بیان علت و شرایط مهاجرت راوی می پردازد. در مرحله دریافت با اشاره به واقعیت های تاریخی در قالب شخصیت های فرعی تماتیک و نمادگونه و متمرکز بر مکان قهرمان به مسئله فلسطین و سکوت جهان در برابر آن پرداخته است، ضمن آنکه راویان (الیاس خوری، آدم دنون، مراد) به عنوان قهرمان مسئله دار که با انتقاد از جامعه فاقد ارزش های راستین به حاشیه رانده شده است سعی در تغییر سطح آگاهی فعلی به ممکن را دارند. در سطح تشریح، نویسنده به ترسیم حوادث تاریخی با رمز سکوت پرداخته است و با گزینش قالب مهاجر آواره و با هدف ایجاد آگاهی، ساختارهای معنادار را ارائه نموده است و جهان بینی حاکم بر اثر بازتاب طبقه آوارگان فلسطینی و بیان نگرش انتقادی نویسنده به سکوت جهان درباره این فاجعه انسانی است.