حفاظت و مرمت یک نمونه از اسکلت های انسانی متعلق به سایت موزه عصر آهن تبریز

استخوان ها و بقایای اسکلت انسانی از مهم ترین موادی است که در اغلب کاوش های باستان شناسی به دست می آیند. استخوان ماده ای ترکیبی است که از بخش های آلی و معدنی تشکیل شده است و از لحاظ وزن خشک تقریبا 70% ماده معدنی و 30% ماده آلی است. این ماده ارزشمند، در برابر عوامل محیطی و میکروارگانیسم ها تخریب می شود و ویژگی های فیزیکی و مکانیکی خود را از دست می دهد. ازاین رو حفاظت از این مواد امری ضروری است. گورستان عصر آهن تبریز، گورستانی است که در فضای طبیعی خود همراه با تدفین های انسانی و آثار درون آن ها تبدیل به سایت موزه شده است. هدف این مقاله حفاظت و مرمت یک نمونه از اسکلت های انسانی متعلق به این سایت موزه با رویکرد چیدمان مجدد اسکلت در محل گور خود با توجه به تصاویر موجود در زمان کاوش و حذف عوامل آسیب رسان است. آزمایش های Ec خاک، نوع دانه بندی خاک، میزان pH خاک، شناسایی کیفی نمک های محلول (آنیون ها) و سنجش رطوبت محیط دفن نشان از داشتن نمک شور قوی در خاک و درصد بالای رطوبت این سایت موزه را دارد. همچنین نوع خاک، لوم رسی و pH خاک و استخوان خنثی و قلیایی ضعیف شناسایی شد. پس از مطالعه و بررسی های لازم، اسکلت به منظور حفاظت و مرمت از گور برداشته و به کارگاه مرمت انتقال داده شد. خاک گور نیز به منظور نمک زدایی برداشته و با آب مقطر نمک زدایی شد. استحکام بخشی استخوان ها با نانو هیدروکسی آپاتیت انجام شد و بازسازی قسمت های مفقودی با گچ مولدانو و چسب سیماکریل R83 صورت گرفت. بازسازی بخش های مفقود و شکسته شده بر مبنای این هدف صورت پذیرفت که اسکلت مورد مرمت باید به همان صورت اولیه در گور قرار گیرد. برای جلوگیری از رطوبت بالارونده در کف گورها جعبه ای ساخته شده با پلکسی گلس به عنوان عایق رطوبتی در کف گورتعبیه شد. در نهایت پس از مرمت، اسکلت مجددا در گور خود به همان صورت اولیه در هنگام کاوش چیده شد.