ارزیابی صفات فیتوشیمیایی و آلکالوئیدهای کدیین و پاپاورین گونه های جنس شقایق در غرب و مرکز ایران: کاربرد تحلیل مولفه های اصلی و تحلیل خوشه ای

گیاه شقایق دارای آلکالوئیدهای متنوع بوده که در ساخت داروهای شل کننده ماهیچه و... استفاده می شود. به همین منظور، این پژوهش جهت بررسی تغییرات فیتوشیمیایی و آلکالوئیدهای گیاه شقایق انجام شد.

جمع آوری نمونه های 6 گونه شقایق از استان های کرمانشاه، تهران، خوزستان و لرستان انجام شد. ترکیبات فیتوشیمیایی مورد بررسی در پژوهش، برای اندازه گیری آلکالوئیدها روش HPLC، فنول، فلاونوئید و آنتی اکسیدان از دستگاه اسپکتوفتومتری و از روش ه ای آماری چند متغیره مولفه های اصلی و آنالیز خوشه ای به روش وارد استفاده شد.

بیش ترین و کم تربن میزان فنول کل به ترتیب در نمونه های Papaver hybridum و P.rhoeas از لرستان، بیش ترین و کم ترین میزان فلاونوئید کل به ترتیب در نمونه لرستان از گونه P.bracteatum  و نمونه استان خوزستان از گونه P.rhoeas و بیش ترین و کم ترین فعالیت آنتی اکسیدانی به ترتیب در استان کرمانشاه از گونه P.bracteatum و نمونه استان خوزستان از گونه P.rhoeas  گزارش شد. نتایج آنالیز تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که دو عامل اصلی و مستقل در مجموع 6/70 درصد واریانس کل را تبیین نمودند. نتایج آنالیز خوشه ای، نشان داد که تمام استان های مورد مطالعه از نظر P.rhoeas تشابه بسیاری داشتند و همچنین استان های لرستان، کرمانشاه و خوزستان از نظر گونه های P.dubium، P.macrostomum، P.hybridum و P.bracteatum تا حدوی مشابه بودند.

میزان فنول، فلاونوئید، فعالیت آنتی اکسیدانی و آلکالوئیدهای گیاه شقایق در این مطالعه، تحت تاثیر شرایط محیطی محل جمع آوری و نوع گونه قرار داشت. بطور کلی، گونه P.bracteatum از نظر خصوصیات فیتوشیمیایی مورد مطالعه غنی تر بوده و می تواند در برنامه های اصلاحی و اهلی سازی مورد توجه قرار گیرد.