نقد و بررسی رمان القندس محمد حسن علوان بر پایه نظریه گفتمان مدار ون لیوون

کارگزاران و ایفاگران اجتماعی نقش مهمی در شکل گیری گفتمان، هژمونی قدرت، اندیشه ورزی در جامعه و بالتبع اثری ادبی دارند و نویسنده به دو شیوه حذف و اظهار می تواند به نقش آنها در اثر اشاره کند. شیوه هایی که بستگی به شرایط اجتماعی جامعه و میزان قدرت کارگزاران در نوسان است. این مقاله در پرتو بر نظریه گفتمانی ون لیوون و با تکیه بر بازنمایی و عدم بازنمایی کارگزاران اجتماعی در اثر ادبی، به دنبال کارکردها و مضامین اجتماعی و مضامین زیرین متن است و برای تحقق این هدف به بررسی رمان القندس از نویسنده عربستانی «محمد حسن علوان» می پردازد، تا زمینه ظهور کارگزاران اجتماعی را در این اثر مورد نقد و ارزیابی قرار دهد. آثار ادبی ای که در شرایط استبدادی و خفقان تولید شده، از جهت تحلیل و پردازش بر پایه نظریات گفتمان کاوی حائز اهمیت فراوان است و می توان ویژگی های فنی و بسترهای زیرین اما کارآمد اثر را کشف کند. نتیجه نشان می دهد که علوان با توجه به همین فضای استبداد در جامعه سعودی، از مولفه حذف بیشتر از اظهار به کار گرفته است و این حذف ها به صورت آگاهانه اما همراه با قرینه ای است که مخاطب تیزهوش مقصود نویسنده را دریابد. همچنین شیوه های اظهار تعیین هویت یا نام دهی مطابق با فرهنگ، برای گوشه کنایه و انتقاد بیشتر به کار گرفته شده است.