ارزیابی توحید ربوبی مشرکان عصر نبوی از منظر وهابیت

وهابیان ضمن تقسیم توحید به «ربوبی»، «الوهی» و «اسماء و صفات» و تفسیر توحید ربوبی به توحید در «خالقیت»، «مالکیت» و «تدبیر»، توحید ربوبی را مورد پذیرش مشرکان عصر نبوی دانسته، نقطه اصلی درگیری موحدان با مشرکان را توحید عبادی (توحید الوهی) می دانند و از این مساله به مثابه مقدمه ای برای تکفیر غالب مسلمانان بهره می برند. از رهگذر جستار حاضر که با روش توصیفی - تحلیلی و با هدف تقریر و ارزیابی این نظریه سامان یافته، آشکار می شود که از یکسو، دیدگاه وهابیان در تفسیر توحید ربوبی با تصریحات لغت شناسان و حتی مفسران و متکلمان اهل سنت سازگار نیست. از دیگرسو، علی رغم دیدگاه آنان، آیات فراوانی بر شرک ربوبی مشرکان عصر نبوی گواهی می دهد؛ چنانکه آیات مورد استدلال آنان نیز بر مدعایشان دلالت ندارد. از سوی سوم، علی رغم ادعای آنان، آیات قرآن و گزارشات تاریخی نشان دهنده شکل گیری انحرافات فراوان در طول تاریخ، در حوزه توحید ربوبی است. از سوی چهارم، برپایه گزارشات تاریخی، مشرکان عصری نبوی برای بت ها نقش ربوبی قائل بودند. از مجموعه این مطالب، ضعف دیدگاه وهابیت و یکسونگری آنها در تفسیر آیات قرآن آشکار می شود.