تجزیه و تحلیل متون ترکی سرایان عصر صفویه در ایران

این مقاله خلاصه کتاب ترکی سرایان عصر صائب تبریزی نوشته دکتر حسین محمدزاده صدیق به سال 1392 است. محقق این مقاله را بر اساس خلاصه کتاب تهیه کرده است و مطالب کتاب بدون تغییر فقط به طور خلاصه ذکر شده است. بر اساس کتاب آقای دکتر محمدزاده عصر صفویه دوران شکوفایی شعربه زبان ترکی آذربایجانی است. ایران کشوری است که تا قرن گذشته اکثر سلسله های حاکم بر آن ترک تبار بوده و اذربایجانی ها سلسله های بسیاری از جمله ماننا، ماد، اورارتو، جلایریان، اتابکان اذربایجان، اق قویونلو، قره قویونلو، صفویه و قاجار را در ایران ایجاد کردند و تا قرن گذشته زبان رسمی دربار، ارتش و فرمان های پادشاهی ترکی بوده است. اکثر سفرای خارجی برای ارتباط با مردم نیز ترکی می اموختند و با این زبان از امپراطوری عثمانی تا روسیه، اسیای مرکزی، افغانستان، کشمیر و شمال چین می توانستند ارتباط بر قرار کنند. با روی کار آمدن دولت دست نشانده انگلیسی پهلوی زبان ترکی و کاربرد آن در ایران ممنوع شد و سدی در برابر گسترش ادبیات ترکی در ایران روی داد و بسیاری از دیوان های ترکی مخصوصا در کاخهای تبریز در زمان پهلوی در سال 1325 آتش کشیده شد. ولی امروزه تلاش هایی از طرف اذربایجانی ها برای یافتن آثار اذربایجانی خود در قرون گذشته صورت می گیرد. در کنار دیوانهایی به زبان دری / فارسی شاعران اذربایجانی همواره دیوان هایی به زبان مادری خود داشته اند که این مقاله بر تجزیه و تحلیل دیوان های ترکی شاعران تبریزی که در عصر صفوی مجبورا به اصفهان کوچانده شدند و با وجود دوری از وطن تلاش خود در حفظ زبان مادری و ذکر اصلیت خود را در آثارشان دارند . در این مقاله نمونه هایی از شعرهای سه شاعر تبریزی مقیم اصفهان ، تاثیر تبریزی، عصری تبریزی و قوسی تبریزی مورد بررسی قرار گرفته است.