خوانش انتقادی شاخصه های عدم تناسب آیات قرآن از دیدگاه نولدکه

از مباحث مهم در علوم قرآنی و تفسیر، بحث تناسب آیات در سوره هاست. موضوع تناسب آیات توسط بسیاری از خاورشناسان مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است که اغلب آنها قائل به عدم تناسب آیات سوره های قرآن هستند. تئودور نولدکه، در کتاب «تاریخ قرآن» از قائلان به این ادعا بوده و به صورت گسترده به این موضوع پرداخته است. شاخصه های عدم تناسب آیات براساس دیدگاه نولدکه و نقد و بررسی آنها مهم ترین مسائلی است که سبب نگارش مقاله حاضر شده است. در این نوشتار سعی شده است که با روش توصیفی تحلیلی شاخصه های عدم تناسب آیات براساس دیدگاه نولدکه تبیین و مورد نقد و ارزیابی قرار گیرد. نتیجه اینکه شاخصه های عدم تناسب در دیدگاه نولدکه در دو عرصه ساختاری و محتوایی نمود دارد. اختلاف و تفاوت در طول آیات، اسلوب، فواصل، سیاق و اختلاف در مضامین آیات در این دو عرصه جای دارند. نتیجه ارزیابی شاخصه های مذکور حاکی از این است که اختلاف در اسلوب از ممیزات قرآن کریم بوده که با هدف تاثیر بر نفوس انسانی است. اختلاف در فواصل و سیاق آیات نیز نتیجه متابعت از معناست و اختلاف در طول آیات براساس حال مخاطبان است. همچنین اختلاف در مضامین بیانگر روش ویژه قرآن در بیان مفاهیم و آموزه ها به شکل ترکیبی ومزجی است.