طرحواره های ناسازگار اولیه و ابعاد علائم وسواس در نوجوانان: نقش تعدیلگر جنسیت

علائم وسواس، به عنوان یکی از مسائل عمده در سلامت روان نوجوانان، تحت تاثیر طرحواره های ناسازگار اولیه ایجاد می شود. با این حال، تفاوت این سازوکار در نوجوانان دختر و پسر به خوبی شناسایی نشده است؛ بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط طرحواره های ناسازگار اولیه وابعاد علائم وسواس در نوجوانان با نقش تعدیلگر جنسیت بود.

برمبنای یک طرح همبستگی، 300 دانش آموزان دختر و پسر مشغول به تحصیل در شهر اصفهان در سال 1401- 1400 با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه طرحواره ه ای ناسازگار اولیه یانگ  و سیاهه وسواس فکری - عملی مادزلی پاسخ دادند. داده ها با استفاده از آزمون های آماری همبستگی پیرسون، Z فیشر و رگرسیون چندگانه با نرم افزار SPSS-26  مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت.

نتایج آزمون همبستگی نشان داد بین طرحواره های ناسازگار اولیه و ابعاد علائم وسواس در نوجوانان رابطه وجود دارد. همچنین نتایج آزمون Z فیشر نشان داد جنسیت قادر است روابط بین طرحواره های ناسازگار اولیه و ابعاد علائم وسواس را تعدیل کند؛ نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد طرحواره های ناسازگار اولیه نقش بیشتری در تبیین نمره کلی وسواس نوجوانان پسر نسبت به نوجوانان دختر دارد. علاوه بر این، طرحواره آسیب پذیری در نوجوانان پسر بهترین پیش بین نمره کل وسواس است در حالی که در نوجوانان دختر، بهترین پیش بین نمره کل وسواس، طرحواره وابستگی است.

به طور کلی نتایج این پژوهش، علاوه بر حمایت از نقش طرحواره ها در علائم وسواس نوجوانان، نقش تعدیل کننده جنسیت را در ارتباط بین طرحواره های ناسازگار اولیه و ابعاد علائم وسواس نوجوانان نشان داد. نتایج این پژوهش می تواند به استفاده از تدابیر درمانی متفاوت برای ابعاد مختلف وسواس در دختران و پسران، به منظور دستیابی به اثرات درمانی بالاتر، توسط درمانگران حوزه وسواس کمک کند.