اهمیت، نتایج و دستورالعمل «محاسبه نفس» از دیدگاه امام علی علیه‏ السلام

محاسبه نفس، یک آموزه‏ مورد تاکید در اخلاق دینی است. به پیروی از میزان شریعت، در عرفان اسلامی نیز پرداختن به محاسبه نفس، به عنوان یک دستور سلوکی مهم مطرح شده است. امام علی علیه السلام نیز در خلال بخش‏های متعددی از نهج البلاغه و در سایر روایات بر اهمیت محاسبه نفس تاکید ورزیده و برخی از مهم‏ترین نتایج آن را برشمرده‏اند. ایشان همچنین به برخی از نکات اساسی در دستور العمل محاسبه نفس اشاره داشته ‏اند. «اهتمام به محاسبه نفس پیش از ورود در عمل»، «اختصاص دادن یک وقت خالی و اختصاصی در برنامه روزانه به محاسبه»، «جدیت و سخت‏گیری در محاسبه نفس» و «تهیه دفترچه جهت ثبت اعمال در آن»، برخی از این دستور العمل‏ها است. همچنین باید توجه داشت که امام علی علیه السلام ما را از نقطه مقابل محاسبه و بازرسی از نفس خود، یعنی عیب‏جویی از دیگران و تجسس در معایب آنها، به شدت بر حذر داشته ‏اند.