تعیین حد تخلیه مجاز رطوبتی در مراحل مختلف رشد چغندر قند ریشه ای

در این تحقیق، اثرات تنش رطوبتی در مراحل مختلف رشد چغندرقند و تاثیر آن بر صفات کمی و کیفی چغندرقند، مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش در سال 1382 در مزرعه تحقیقاتی مطهری (کمال آباد) وابسته به موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندر قند انجام شد. در این آزمایش، پس از استقرار گیاه در هریک از مراحل چهارگانه رویشی (مرحله ابتدائی رشد، مرحله توسعه گیاه، مرحله میانی و مرحله نهایی که از انتهای مرحله میانی تا برداشت محصول ادامه داشت) رطوبت خاک تا 70 و 90 درصد رطوبت قابل دسترس، تخلیه شد. در کنار تیمارهای حاصل از ترکیب فاکتوریل چهار مرحله رشد ودو میزان تخلیه رطوبتی خاک، تیمار شاهد که در طول رشد رویشی بلا فاصله بعد از تخلیه رطوبتی خاک تا سطح 45 -50 درصد آب قابل دسترس نیز گنجانده شد. از این رو، 9 تیمار مدیریت آبیاری شرکت داشت. طرح آزمایشی در بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به اجرا در آمد. نتایج نشان داد که تنش شدید خشکی در مراحل اولیه، موجب کاهش تعداد ریشه می شود؛ ولی تنش خشکی در مراحل بعدی، تاثیری روی تعداد ریشه نمی گذارد. نتایج، هم چنین نشان داد که اولین واکنش گیاه به کمبود رطوبتی، در برگ ظاهرمی شود و کمبود رطوبتی در هر یک از مراحل رشد، موجب کاهش وزن اندام هوایی می شود. ولی با فراهم شدن شرایط رطوبتی مطلوب و حدود 40 روز پس از پایان اعمال تیمار، گیاه چغندر قند، عقب افتادگی حاصل از کمبود رطوبتی را جبران می کند. 90 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده خاک، موجب خشک شدن برگ های پایینی و کاهش شاخص سطح برگ می شود. تخلیه 70 درصد رطوبت قابل استفاده خاک در هر یک از مراحل رشد تاثیر در کاهش وزن ریشه نمی گذارد. 90 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده خاک موجب کاهش معنی دار وزن ریشه شد؛ ولی این میزان تخلیه رطوبتی خاک در مرحله آخر رشد، تاثیری در کاهش وزن ریشه نمی گذارد. تخلیه 70 درصد رطوبت خاک، تاثیر معنی داری بر افزایش یا کاهش درصد قند نمی گذارد. ولی، تخلیه 90 درصد رطوبت قابل استفاده خاک در مرحله چهارم رشد، موجب کاهش معنی دار درصد قند نسبت به تیمار شاهد شد که دلیل آن، فراهم شدن شرایط رطوبتی مناسب و مصرف قند ذخیره شده برای بازسازی اندام هوایی است. نتایج نشان می دهد که با گذشت زمان و افزایش میزان تخلیه رطوبت خاک، میزان ناخالصی ها (به ویژه سدیم) افزایش می یابد. به همین دلیل می توان اظهار داشت که در شرایط تنش خشکی، گیاه چغندر قند، تمایل بیش تر به جذب سدیم نسبت به پتاسیم دارد. تخلیه 90 درصد رطوبت خاک، به خصوص در مرحله ای که گیاه شروع به رشد ریشه می کند تاثیر معنی داری در افزایش ناخالصی های سدیم و پتاسیم ریشه می گذارد. با افزیش میزان تخلیه رطوبت خاک و کامل شدن رشد گیاه، تنش شدید خشکی موجب کاهش راندمان استحصال و افزایش قند ملاس می شود. تخلیه 70 درصد رطوبت خاک در هیچ یک از مراحل رشد تاثیر معنی داری روی میزان راندمان استحصال نمی گذارد. افزایش قند ملاس و کاهش راندمان استحصال، نتیجه مستقیم افزایش ناخالصی های ریشه (سدیم و پتاسیم و ازت مضره) در اثر تنش رطوبتی شدید به خصوص در اواخر فصل رشد است. تخلیه 90 درصد رطوبت خاک در هریک از مراحل مختلف رشد، به دلیل کاهش عملکرد ریشه، موجب کاهش عملکرد شکر وعملکرد شکر سفید می شود؛ به طوری که بیش ترین کاهش در تیمار تخلیه 90 درصد رطوبت خاک، در مراحل دوم رشد، یعنی حدود 70 تا 90 روز پس از کشت، مشاهده می شود.