بررسی اثر تاریخ برداشت بر خصوصیات کمی وکیفی ژنوتیپ های کلزا در کشت پاییزه

به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف تاریخ برداشت (T1: شروع مرحله زرد شدن، T2: یک هفته پس از مرحله T1، T3 دو هفته پس از مرحله T1) بر سه ژنوتیپ کلزا (SLM046، Zarfam، Hyola -42) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، در سه تکرار در سال زراعی 84-1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی واحد ورامین، اجراشد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ های مورد بررسی، از لحاظ تعداد غلاف در بوته، دانه در غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد روغن و شاخص برداشت، اختلاف معنی داری داشتند. هیبرید Hyola-42 با میانگین عملکرد 3670 کیلوگرم در هکتار نسبت به ژنوتیپZarfam با میانگین 3/2732 کیلوگرم در هکتار، 5/25 درصد، برتری داشته است. زمان برداشت بر روی تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، درصد روغن، عملکرد دانه و روغن و شاخص برداشت در سطح 1 درصد اختلاف معنی دار داشت. بالاترین عملکرد دانه از تیمار T2 (یک هفته پس از شروع مرحله زرد شدن)، با میانگین 3644 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه، از تیمارT3(دو هفته پس از شروع مرحله زرد شدن) با متوسط 2760 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. به دلیل رسیدگی بیش ازحد غلاف ها و مواجه شدن با بادهای شدید، تیمار T3 دچار ریزش غلاف و بذر با میانگین12 درصد شد که متعاقب آن، عملکرد دانه نیز در تیمار T3 نسبت به تیمارT2، 24 درصد کاهش نشان داد. تاریخ برداشت، درصد روغن را در دو کلاس آماری قرار داد. درصد روغن در تاریخ برداشتT2 وT3 به ترتیب با میانگین 5/43 و 25/43 درصد، در رتبه اول و تیمار T1 با متوسط 4/41 درصد، در رتبه آخر قرار گرفت. اما با توجه به کاهش عملکرد دانه در تاریخ برداشت سوم، عملکرد روغن نیز به شدت کاهش پیدا کرد و از حداکثر عملکرد روغن در تاریخ برداشت دوم، با متوسط 9/1577 کیلوگرم در هکتار به حداقل 5/1206 کیلوگرم در هکتار در تاریخ برداشت سوم رسید. اثر ساده ژنوتیپ ها بر عملکرد روغن، معنی دار بود. ژنوتیپ Hyola -42با میانگین 95/1586 کیلوگرم در هکتار، در کلاس آماری aو ژنوتیپZarfam با متوسط 7/1156 کیلوگرم در هکتار، در کلاس آماری C جای گرفت. با توجه به نتایج اثرات متقابل تیمارهای مورد بررسی به لحاظ نتایج حاصل از عملکرد دانه و روغن و درصد روغن، ژنوتیپHyola – 42 و تاریخ برداشت دوم، قابل قبول بوده و می تواند کمک شایانی در حل مساله برداشت منطقه نماید.