به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت
جستجوی مطالب مجلات
ردیف ۱۰-۱ از ۲۰۵۹۰ عنوان مطلب
|
  • مقصود خیام، علیرضا ایلدرمی
    توده کوهستانی الوند همدان با جهت شمال غربی - جنوب شرقی در غرب ایران واقع شده است. جبهه شمالی این توده تحت تاثیر مرفولوژی، تکتونیک و عوامل مختلف به شدت ناپایدار شده است. با استفاده از تعیین نرخ فرسایش و یا به وسیله عوامل مؤثر در ساختارهای ژئومرفیک می توان میزان ناپایداری دامنه های آن را ارزیابی کرد. جهت انجام چنین تحلیلی از داده های ژئومرفولوژی استفاده شده است. به منظور ارزیابی مرفولوژی پرتگاه ها و تحول پسروی جبهه شمالی توده کوهستانی الوند، منطقه مورد نظر به دوازده زیر حوضه تقسیم و شاخص مرفومتریک از قبیل میل یافتگی، عقب نشینی موازی، جانشینی، گردشدگی، شکل سینوسی جبهه کوهستان، تسطیح شدگی، گرادیان رودخانه، شاخص نسبت پهنای دره به عمق، شاخص مخروط افکنه ها و شاخص تقارن توپوگرافی و... محاسبه و در کنار یکدیگر به عنوان شواهد و مدارکی مهم جهت شناسایی مناطق مرفودینامیکی فعال به کار گرفته شده است. ارقام حاصله از محاسبه شاخص ها بیانگر شدت فعالیت مرفودینامیک و فرسایش در زیر حوضه های مختلف منطقه و ناپایداری دامنه شمالی الوند است. وجود شیب های فراوان از نوع (W.L.S) نه تنها موجب تحول دامنه ها شده، بلکه منجر به تشدید فرآیندهای جانشینی، میل یافتگی، عقب نشینی موازی و گردشدگی گردیده که با تغییر مرفولوژی دامنه با فرایند جانشینی شروع و با گذشت زمان به گردشدگی خاتمه می یابد. از شواهد دیگر مرفودینامیک فعال منطقه که نشانه ای از تحول و پسروی جبهه شمالی الوند محسوب می شود وجود تپه های مسدود کننده، سطوح مثلثی شکل و شکل سینوسی جبهه شمالی کوهستان الوند است. وضعیت سینوسی جبهه شمالی الوند گاهی به شکل خطی و گاهی نیز به شکل منحنی - خطی (بر روی نقشه) است که بیانگر تحول و پسروی منطقه بوده که فاصله بندی حوضه های زهکشی مجاور، زمان و پنای محدوده کوهستان الوند تاثیر پذیرفته است. به نظر می رسد که ویژگی های ژئومرفولوژی جبهه شمالی الوند تحت تاثیر حاکمیت سیستم فرسایشی پریگلاسیر موجب تحول و پسروی آن شده است.
    کلید واژگان: الوند, مرفولوژی, پرتگاه, میل یافتگی, عقب نشینی موازی, جانشینی, گردشدگی, سطوح مثلثی شکل, تسطیح شدگی
  • علیرضا ایلدرمی
    توده کوهستانی الوند با جهت شمال غربی- جنوب شرقی در همدان واقع شده است و جبهه شمالی این توده تحت تاثیر مورفولوژی، تکتونیک و عوامل مختلف فرساینده به شدت ناپایدار شده است. از طریق برآورد میزان فرسایش و یا بررسی عوامل مؤثر در ساختارهای ژئومورفیک، می توان میزان ناپایداری دامنه های آن را ارزیابی کرد. برای انجام این بررسی از داده های کمی ژئومورفولوژی استفاده شده است. به منظور ارزیابی مورفولوژی پرتگاه ها و تحول پسروی جبهه شمالی توده کوهستانی الوند، ابتدا منطقه مورد مطالعه به 12 زیرحوضه تقسیم و شاخص های مورفومتریک از قبیل میل یافتگی، عقب نشینی موازی، جانشینی، گردشدگی، شکل سینوسی جبهه کوهستان، تسطیح شدگی، گرادیان رودخانه، شاخص نسبت پهنای دره به عمق، شاخص مخروط افکنه ها و شاخص تقارن توپوگرافی در خصوص هر یک از زیر حوضه ها محاسبه گردید. نتایج نشان داد که شاخص های محاسباتی، بیانگر شدت فعالیت مورفودینامیک و فرسایش در زیرحوضه های مختلف منطقه و ناپایداری این توده است. به علاوه وجود شیب های فراوان از نوع W.L.S نه تنها موجب تحول دامنه ها گشته، بلکه منجر به تشدید فرایندهای دامنه ای از قبیل جانشینی، گردشدگی، میل یافتگی و عقب نشینی موازی شده است که با تغییر مورفولوژی دامنه و فرایند جانشینی شروع و با گذشت زمان به گردشدگی خاتمه می یابد. از دیگر شاخص های مورفودینامیک فعال منطقه می توان به وجود تپه های مسدودکننده، سطوح مثلثی شکل و شکل سینوسی جبهه شمالی کوهستان الوند اشاره کرد که به شکل خطی یا منحنی خطی بر روی نقشه های توپوگرافی قابل تشخیص است. مقایسه ارقام شاخص های محاسباتی، بیانگر تحول و پسروی منطقه بر اثر فاصله بندی حوضه های زهکشی مجاور، در گذشت زمان و پهنای محدوده کوهستان الوند است. به نظر می رسد که جبهه شمالی الوند بیشتر تحت تاثیر سیستم فرسایشی پریگلاسیر در حال تحول و پسروی است.
    کلید واژگان: توده کوهستانی الوند, مورفولوژی, پرتگاه, عقب نشینی موازی, جانشینی, گردشدگی, سطوح مثلثی شکل, تسطیح شدگی
    A. Ildromi
    Alvand Mountain is located in the direction of north-west and south east of Hamadan Province in the west of Iran. The morphology of its north front causes instability due to the tectonics and different factors of erosion. Using determination of the rate of erosion or studying elements affecting geomorphic structure, one can assess the rate of slope instability. For assessing cliff morphology retrograde transformation of northern mountain front of Alvand mass, the region has been divided into 12 sub-watersheds, and using different indexes such as decline, retreat, replacement, rounding, sinuous mountain front faceting river gradient indexes, thalweg on deep index, and fans area index transverse topographic symmetry factors, the analysis was carried out. Results define the intensity of morphodynamic activities and erosion in sub-watershed the region and Alvand Northen slope instability. The existence of such slopes not only cause transformation but they also result in decline, retreat, replacement and rounding processes. The retrograde and transformation of mountain front in Alvand, are triangualar and the exit of shutter ridge, facets and sinuous forms of Alvand are sometimes linear and at times curve-linear. This fact expresses retrograde and transformation that was affected by drainage basin spacing, time and wide area. It seems that north mountain front of Alvand mass was under prelacier effective erosion system that causes retrogressive transformation.
  • غلامحسن جعفری*

    عناصر منظر بدون استفاده یا فایده ظاهری، معمولا در ژئوتوریسم پنجر‏ه‏ای می یابند تا بتوانند از شرایط نامعلوم خارج شوند. مجموعه توده الوند همدان، واقع در جنوب شرق از شمال غربی ایران، یک واحد ژئومورفیک با منشا نفوذی-یخبندان-آبی است. هدف این مقاله ارزیابی پتانسیل محیط طبیعی اطراف توده الوند همدان برای تبدیل شدن به یک منطقه ژئوتوریسمی است. هدف مقاله ارائه ارزش ذاتی مولفه‏‏های متعدد موجود در توده کوهستانی الوند همدان، با اتخاذ رویکردی سیستمی و به کارگیری تکنیک‏های تفسیر ژئومورفولوژیکی و ادبیاتی است. برای این منظور، بعد از تعریف عناصر زمین‏شناسی، ژئومورفولوژی، فرهنگی، قوم نگاری و بیولوژیکی، پتانسیل آن‏ها با توجه به علایق اصلی، ارزش برتر، نمونه منحصر به فرد در سطح ملی، استفاده‏‏های بالقوه، وضعیت حفاظت و درجه آسیب پذیری، با استفاده از مقیاس وزنی لیکرت، مورد ارزیابی قرار می‏گیرد. نتایج ارزیابی 22 سایت مورد علاقه گردشگران (10 مورد علایق زمین شناسان-ژئومورفولوژیک‏ها و 12 مورد گردشگری عمومی) دال بر این است که 91/40 درصد از سایت ها، پتانسیل ژئوتوریسمی بسیار زیاد دارند که با 82/31 درصد دیگر از سایت ها با پتانسیل ژئوتوریسمی زیاد تکمیل می شوند. 45/45 % از سایت‏ها نشان دهنده سطحی از علاقه زمین‏شناسی-ژئومورفولوژیکی که به همراه داده‏‏های اضافی (18/18 % از سایت‏‏های کوهستانی با ارزش اسطور‏های) مجموعا 63/63 % علایق اصلی گردشگران را به خود اختصاص داده‏اند. شرایط خاص دره سرکان و وجود ترمینال‏‏های مورنی بسیار بارز، زمینه شکل‏گیری یک ژئوپارک اختصاصی زمین‏شناسی- پالئواقلیم‏شناسی را فراهم می‏نماید. دو دره سیمینه و گنجنامه با حضور ژئوسایت‏‏های عمومی و مفرح، می‏توانند شاهد بازدیدکنندگان علوم خاص و سایر گردشگران قرار گیرند. 77 درصد از سایت ‏های مورد علاقه در امتداد 100 کیلومتر جاده‏‏های موجود قابل دسترس هستند. برای بازدید سایت‏‏های کوهستانی باید 30 کیلومتر کوهنوردی کرد.

    کلید واژگان: همدان, ژئوتوریست, کوه, الوند, گردشگری
    Gholamhassan Jafari *

    The landscape elements without apparent use or utility usually find a window in geotourism to escape from the unknown. Alvand massif of Hamedan, located at the southeast of the northwest of Iran, is a geomorphic unit with an intrusive -glacial-water origin that has a valuable potential to be turned into a geotourism area. The aim is to present the intrinsic value of the numerous components in Alvand mountain massif of Hamadan, by adopting a systemic approach and applying geomorphological and literary interpretation techniques. For this purpose, geological, geomorphological, cultural, ethnographic and biological elements were defined. Then, their potential is evaluated according to the main interests, superior value, and unique example at the national level, potential uses, conservation status and degree of vulnerability, using a weighted Likert scale. The evaluation of 22 sites of interest to tourists (10 of interest to geologists-geomorphologists and 12 of general tourism) shows that 40.91% of sites have very high geotourism potential, complemented by another 31.82% of sites with high geotourism potential. 45.45% of the sites show a level of geological-geomorphological interest, which, together with additional data (18.18% of mountain sites with mythical value), altogether account for 63.63% of the main interests of tourists. The special conditions of Serkan Valley and the existence of very distinct moraine terminals provide the basis for the formation of a special geological-paleoclimatological geopark. The two valleys of Simine and Ganjnameh, with the presence of public and fun geosites, they can witness special science visitors and other tourists. 77% of the sites of interest are accessible along 100 km of existing roads. To visit the mountain sites, one has to mountaineering 30km.

    Keywords: Hamadan, Geotourist, Mountain, Alvand, Tourism
  • علیرضا ایلدرمی، مهدی سپهری
    سیستم شبکه هیدروگرافی تابعی از عوامل سنگ شناسی (سختی، نفوذپذیری، کیفیت و کمیت درزه ها و شکاف ها) و عوامل ساختمانی (وضعیت امتداد و شیب لایه ها، وجود یا عدم وجود گسل و...) است. بنابراین مشخصات آبراهه های (جهت جریان، تراکم، نوع و شکل) تابعی از وضعیت سنگ و ناهمواری های هر منطقه می باشد. در این بررسی ابتدا 4 سازند زمین شناسی شامل، گرانیت الوند، هورنفلس کلریت دار، سنگ آهک مارنی و شیست استرولیت دار انتخاب شد و در هر سازند یک پلات 2 در2 کیلومتری به صورت تصادفی - سیستماتیک در هر سازند نصب و جهت بررسی شبکه زهکشی از روش استرالر و مقایسه بهتر از بعد فرکتال نیز استفاده شده است. همچنین به منظور بررسی فرسایش پذیری سنگ ها و نقش آنها در تخریب سازند های دامنه شمالی توده کوهستانی الوند، مقاطع میکروسکپی با نمونه گیری از سنگ های گرانیت، شیست و هورنفلس انجام شد. نقشه فرسایش پذیری تهیه و با نتایج حاصل از بعد فرکتال و شبکه زهکشی مقایسه گردید. بررسی مقایسه ارقام فرکتال به دست آمده از پلات های 4 سازند نشان داد که بیشترین مقدار عدد بعد فرکتال معادل 33/1 و 31/1 به ترتیب مربوط به سازندهای هورنفلس کلریت دار و سنگ آهک مارنی می باشد که از تراکم زهکشی و همچنین توان فرسایشی بالاتری در منطقه برخوردار است. همچنین سازندهای شیست استرولیت دار با عدد فرکتال 27/1 در رتبه بعدی از نظر مقاومت به فرسایش قرار داشته و نهایتا سازندهای گرانیت الوند با کمترین مقدار عددی بعد فرکتال که معادل 22/1 و کمترین تراکم آبراهه به عنوان مقاوم ترین واحد سنگی یا سازند در منطقه همدان شناخته شده اند. به طور کلی نتایج نشان داد که با افزایش بعد فرکتال، همراه با پارامتر شبکه زهکشی، فرسایش پذیری سازند های زمین شناسی نیز افزایش می یابد. به علاوه نتایج حاصله از بررسی کانی شناسی مقاطع میکروسکپی نشان می دهد که سنگ های گرانیتی فرسایش پذیری کمتری نسبت به شیست، هورنفلس و آهک و مارن در مقابل فرسایش دارد.
    کلید واژگان: تراکم زهکشی, سازند زمین شناسی, فرکتال, ژئومورفولوژی کمی, همدان
    A. Ildermi, M. Sepehri
    The Hydrographic network system is a function of lithological factors (hardness, permeability, quality and quantity of joints and gaps), and structural agents (the status of stretching and slope of the layers, the presence or absence of faults, etc.). Therefore, the characteristics of the waterways (flow, density, type and shape) are a function of the status of the rock and the roughness of each region. In this study, four geological formations including alvand granite, chlorite hornfels, marl limestone and screw styrite were selected. In each formation, a 2 km 2-kilometer plot was installed randomly-systematically in each formation, and to investigate the drainage network of The Australian method and a better comparison of the fractal dimension are also used. Also, in order to study the erosion of rocks and their role in damaging the northwestern formations of Alvand Mountain, microscopic sections were performed with sampling of granite, schist and hornfels rocks. The erodibility map was prepared and compared with the results of fractal dimension and drainage network. In this study, in first 4 geology formation that including Alvan granite, Cordierite hornfels, marly limestone and Staurolite schist was selected and then each zone of geology formation, set a plot with the size of 2*2 km as randomly and extract drainage network of each formation and then the fractal dimension of them were be calculated. Comparison of fractal dimension showed that maximum and minimum of fractal dimension related to Cordierite hornfels and Alvan granite with 1.33 and 1.22, respectively. On the other hand, the result showed that graphical and mathematical fractal dimension in 4 geology formation, have correlation coefficient upper 99 percent. The results showed that with increasing fractal dimension, with the parameter drainage, erosion of geological formations increases. The results from the mineralogical study of microscopic sections show that granite rocks are less erodible than schist, hornfels and lime and marn against erosion.
    Keywords: Drainage network, Fractal, geology formation, Hamadan, quantitative Geomorphology
  • غلام حسن جعفری*، مهدی فیض الله پور، زینب براتی
    وجود آثار تیپیک سیرکی دامنه های شمال شرقی و جنوب غربی توده کوهستانی الوند همدان، و همچنین حضور مورن‏های سرگردان اطراف آن، در ابعادی بزرگتر از آنچه در اطراف شیرکوه یزد وجود دارد و تمرکز ژئومورفولوژیست‏ها را از اوایل دهه 1930، به فرایند یخچالی، معطوف داشته‏، حاکی از تسلط فرایند یخچالی در طی دوره های سرد کواترنری می‏باشد. به همین منظور در این مقاله سعی در برآورد ارتفاع برف‏مرز دائمی در دامنه های مختلف این توده کوهستانی شده‏است. در برآورد ارتفاع برف‏مرز به روش رایت نکته‏ای وجود داشت که اساس ارائه برآورد ارتفاع برف مرز به روش‏های خاصی گردید. بالاتر بودن ارتفاع برف‏مرز دائمی برآورد شده در دامنه های شمال شرقی (نسبت به دامنه های جنوب غربی) بر اساس روش رایت، آن هم در عرض‏های جغرافیایی همانند ایران که دامنه های شمال شرقی بهترین شرایط را برای ماندگاری برف و تشکیل یخچال دارند، بسیار حائز اهمیت است. این نکته موجب بررسی ارتفاع برف‏مرز دائمی به دو روش دیگر شد؛ یکی روش شیب- جهت که با توجه به مقدار شیب و جهت آن و استفاده از روابط ارائه شده از سوی پژوهشگران قبلی، به برآورد ارتفاع برف‏مرز دائمی پرداخته شده‏است. تفاوت برف‏مرز برآورد شده برای دامنه ها از این روش هر چند منطقی به نظر می‏رسید ولی مقدار آن (530 متر) با توجه به شواهد میدانی دور از واقعیت به نظر ‏رسید، به همین دلیل از روش دیگری به عنوان ضریب خمیدگی منحنی میزان که برای اولین بار در این مقاله ارائه شده برای برآورد ارتفاع برف‏مرز استفاده گردید. مقدار ضریب خمیدگی منحنی میزان‏ها با فاصله گرفتن از قله های مسلط به حوضه ها به سمت کوهپایه، ابتدا روند نزولی و سپس روند صعودی دارد. از محل تغییر این روند به عنوان حضیض ضریب خمیدگی و از ارتفاع آن به عنوان ارتفاع حضیض نمودار یاد گردید. با توجه به نزدیک بودن این ارتفاع به ارتفاعی که از روش‏های قبلی به عنوان ارتفاع برف‏مرز برآورد شده بود، چنین نتیجه گرفته شد که ارتفاع حضیض ضریب خمیدگی حوضه ها می‏تواند به عنوان ارتفاع برف‏مرز کواترنری در نظر گرفته شود. بررسی سه روش فوق در برآورد ارتفاع برف‏مرز کواترنری الوند و تفاوت مقدار آن در دامنه های مختلف حاکی از آن است که تفاوت قابل توجه ارتفاع پیشانی کوهستان در دامنه های مختلف می‏تواند در برآورد ارتفاع برف‏مرز و مقدار خطای آن موثر باشد. ارتفاع خط تعادل آب‏ویخ فاکتور دیگری بود که می‏توانست تفاوت ارتفاعی برف‏مرز را آشکار سازد، ولی به دلیل تفاوت در عرض کوهپایه های دو طرف توده کوهستانی و تفاوت در ویژگی های توپوگرافیکی، این شاخص نیز نتوانست کمک چندانی دراین زمینه بنماید؛ چرا که تفاوت در عرض کوهپایه ها و مقدار و جهت شیب آن‏ها می‏تواند در مقدار ارتفاع خط تعادل آب‏ویخ موثر باشد که لازم است در مطالعات یخچال شناسی مورد توجه خاص قرار گیرند.
    کلید واژگان: ضریب خمیدگی, ارتفاع حضیض, سیرک یخچالی, سنگ سرگردان
    Dr.Gholam Hassan Jafari*, Dr.Mahdy Fizolahpor, Zeynab Barati
    Exist of Glacial cirque in northeast and southwest of Alvand Mountain and the presence of moraine an expressive glacial process in the Quaternary Period. Therefore the height of the permanent snow line on the slopes of this mountain mass was evaluated in this study. The estimated height of the snow line to the right, above the permanent snow line estimated in northeastern slopes (slopes towards the southwest) by the way, shows the persistence of snow and glaciers formed in these parts. Furthermore, a comparison between this method and the method of gradient and curvature coefficient was used. Although the difference in the gradient direction toward the snowline but it also seems reasonable (530 meters), according to field evidence seemed unlikely. Because of the curvature coefficient curves presented in this study are the first to estimate the height of the snow line is used. Coefficient of curvature of the curve with the distance from the dominant peaks in the foothills of the basin, the trend has been downward and then upward. The process of changing the curvature coefficient perigee height as the height of the graph is known. Due to the proximity of the height to the height of the snow line altitude was estimated as the previous method, it was concluded that the perigee height, curvature coefficient Quaternary basin can be considered as the height of the snow line. Three methods of estimating the height of the snow line, anddifference in the amount of quaternary cold different domains suggests that Significant differences in the slopes of the mountain front elevation Synuzyth can estimate the height of the snow line and the error effectively.
    Keywords: Curvature Hoefficient, the Height of Perigee, Circus Glacier, Erratic Rocks
  • غلام حسن جعفری *، زینب براتی

    توده باتولیت الوند همدان با جهت شمال غرب- جنوب شرق در جنوب، جنوب شرق و غرب همدان واقع شده است. فرم دره های کوهستانی تحت تاثیر ساختار اولیه، تکتونیک، فرایندهای ژئومورفولوژیک و عوامل مختلف فرسایشی در طی زمان شکل می‏گیرد. انعکاس برایند کلی فرایندهای اثرگذار زمین شناسی در طی زمان بر فرم منحنی میزان‏ها قابل ارزیابی است. با بررسی ضریب خمیدگی خطوط منحنی میزان که از تقسیم فاصله هوایی یک خط منحنی میزان بر طول واقعی آن در نقشه های توپوگرافی با مقیاس 50000/1 به دست می‏آید، می‏توان تاثیرات درازمدت عوامل اثرگذار بر لندفرم‏های منطقه را ردیابی کرد. برای این منظور حوضه های منشعب از ارتفاعات الوند همدان، به 28 زیر حوضه تقسیم و شاخص مورفومتریک ضریب خمیدگی در چهار زیرگروه حوضه‏ای با توجه به بلندترین ارتفاع مسلط به حوضه (3500، 3400، 3200 و 2800) برآورد و بین مقدار ضرایب خمیدگی با ارتفاع منحنی میزان‏ها روابط خطی برازش شد. سپس وضعیت ضرایب برآورد شده در ارتباط با جهت ناهمواری ها مورد ارزیابی قرار گرفت. مقدار ضریب خمیدگی منحنی میزان‏ها با توجه به فاصله از قله اصلی، ابتدا روند نزولی و سپس روند صعودی پیدا کرده است. چنین روندی حاکی از تغییر فرایند از یخچالی به مجاور یخچالی است. علاوه بر آن در این توده کوهستانی، با توجه به متفاوت بودن وضعیت پیشانی جبهه کوهستان، ارتفاع حضیض ضرایب خمیدگی دره های واقع در دامنه های شمال‏شرقی، بالاتر و ضرایب خمیدگی آن ها کمتر از دره های واقع در دامنه های جنوب‏غربی است. چنین تغییراتی در ضرایب خمیدگی بیان کننده این است که نوع و میزان اثرگذاری فرایندها، تحت تاثیر ارتفاع و جهت ناهمواری ها متغیر بوده و در دامنه های شمال‏شرقی شرایط مطلوب‏تری برای اثرگذاری فرایندهای یخچالی وجود داشته است.

    کلید واژگان: ارتفاع حضیض, دره های کوهستانی, فرایند, ضریب خمیدگی, باتولیت الوند
    Dr.Gholamhassan Jafari*, Zeynab Barati

    Alvand batholith is located at thr  South, south East and west of Hamedan with the North West- South East direction. Mountain valleys are formed by initial structure, tectonic and geomorphologic processes of erosion over time. Result of geomorphology processes has impacted the form of counter lines during the quaternary. The contour lines curvature coefficient has obtained from dividing the spatial distance to real distance of counter lines in 1/50000 topography map. The number of contour lines curvature coefficient can show the long-term effects of influencing factors. To achieve this purpose the study area was divided into 28 sub-basins. Morphometric parameters of curvature coefficient were estimated in four basin group according to the highest peaks (3500, 3400, 3200 and 2800). The linear Relations were calculated between the curvature coefficients and the height of contour lines. Subsequently, the calculated coefficients were evaluated in relation to direct of slopes. In the beginning the amounts of Curvature coefficients had a descending process from peak to valley afterward this process has begun to ascend near the mountains front sinuosity. Such changes have showed the glacier process transition to the sub-glacier process. Due to the mountains sinuosity differences in the north-east and south-west slopes of Alvand batholith, the lowest amounts of Curvature coefficients in the north-east slopes have higher elevation than the south-west slopes, whereas the curvature coefficient are lower in number in north-east slopes. These results have shown the influence of elevation and slope direction on the amount of Curvature coefficients. Additionally glacier processes have had more impact on north-east slopes than south-west slope.

    Keywords: Perigee Elavation, Mountain valleys, Process, Curvature coefficients, Alvand Batholith
  • معصومه زارع شولی، زهرا طهماسبی*، عادل ساکی، احمد احمدی خلجی

    در مجاورت توده پلوتونیکی الوند، انواع سنگ های دگرگونی ناحیه ای و مجاورتی درجه پایین تا بالا وجود دارد. نفوذ توده مافیک باتولیت الوند در سنگ های رسی دگرگون شده (شیست ها) سبب ایجاد هورنفلس های رسی و میگماتیت های آناتکسی در هاله دگرگونی خود شده است. پدیده ذوب بخشی در هاله همبری الوند فقط در سنگ های با ترکیب رسی رخ داده است. مشاهده های صحرایی، بررسی های میکروسکوپی و داده های ژیوشیمیایی نشان می دهد که در منطقه مورد بررسی میگماتیت ها از ذوب بخشی هورنفلس ها حاصل شده اند. اختلاف قابل توجه در مقادیر عناصر نادر خاکی و الگوی REE گرانیت های لوکوکرات و لوکوسوم های میگماتیت نشان می دهد که ارتباط ژنتیکی بین میگماتیت ها و گرانیت های هم جوار وجود ندارد و نفوذ گرانیت های لوکوکرات بعد از حادثه میگماتیتی شدن رخ داده است. این نشان دهنده آن است که آناتکسی و ذوب بخشی به دلیل حرارت ناشی از توده های گرانیتی نیست؛ بلکه گرمای حاصل از توده های مافیک قدیمی تر (گابرودیویت ها) عامل اصلی پدیده ذوب بخشی و میگماتیتی شدن در منطقه است. این یافته ها با داده های سن سنجی توده پلوتونیکی الوند و سنگ های میگماتیتی پیرامون آنها همخوانی دارد.

    کلید واژگان: سنگ های میگماتیتی, ذوب بخشی, گرانیت لوکوکرات, تویسرکان, همدان, زون سنندج- سیرجان
    Masoumeh Zare Shooli, Zahra Tahmasbi*, Adel Saki, Ahmad Ahmadi Khalaji
    Introduction

    Partial melting is an appropriate correlation process between metamorphism and magmatism which plays a key role in the development of migmatites, granulites and S-type granites during crust evolution (Kriegsman, 2001; Alvarez-Valero and Kriegsman, 2008; Sawyer, 2010). In this study, we tried to address the correlation between partial melting process and metapelites migmatization and the formation of adjacent granites through microscopic and field evidence and geochemical data.

    Materials and methods

    Petrography and field studies were carried out and in order to identify minerals’ composition and determine temperature and pressure. A few spots of different minerals were analyzed by microprobe electron method with CAMECA device model SX100 at the Geosciences Research Institute of China University. Also, in order to evaluate the geochemical and the correlation between migmatites, leucocratic granite and metapelites, several samples of the mentioned rocks were selected. Their major and minor elements were respectively analyzed by the XRF and ICP-MS methods at Beijing University of China.

    Results

    While the pattern of rare earth elements (REE) in migmatite leucosome and adjacent granites shows that leucosome and leucocratic granite do not have the same origin, the leucocratic granite influence has occurred after the migmatization event, geothermobarometric calculations of migmatites and intrusive bodies as well as age measurement of Alvand Plutonic mass and migmatite rocks confirm that anatexis and partial melting do not come from granitic body heat but also heat of older mafic bodies is the cause of partial melting and migmatization in the region. Therefore, migmatites have emerged because of contact metamorphism which itself is the result of injection of the same age mafic bodies with migmatites.

    Discussion

    Migmatites of the study area are composed of quartz, plagioclase, potassium feldspar, biotite, andalusite, cordierite, spinel, and sillimanite minerals. Temperature and pressure for metamorphism peak are approximately 700 ° C and 4 kbar, respectively. Based on these data, the formation depth of these rocks is about 11 km. Therefore, their geothermal gradient is 54 °C/km which is located in the contact metamorphism zone and the Buchan type metamorphism series and it is in accordance with high temperature-low pressure metamorphisms. Migmatites are located near the leucocratic granite in some parts of Tuyserkan. However, they do not have any contact with granites in other parts but they have outcrops with hornfels rocks instead. The pattern of rare earth elements (REE) has been used to find out the migmatites protolith in the Hamadan area. Since, the pattern of rare earth elements (REE) of migmatites and metapelites has a similar process, this lithology has been used as a probable protolith. In order to identify the distributed elements inside the molten or in the residual (restite), the average chemical composition of probable protolith (cordierite hornfels) was used as a normalization standard for restite geochemistry in multi-element diagrams. According to spider diagrams pattern (mesosome, leucosome) normalized to the average metapelites based on mass balance, it can be concluded that migmatites have been formed by evolution of cordierite hornfels. In order to investigate the origin and possible relations between leucosome and adjacent granites (leucocratic granite), the chemical composition of these rocks was compared. Leucocratic granite located in the migmatites immediate contact and leucosome which is a few centimeters thick are considered in this comparison. The pattern of rare earth elements (REE) shows a significant difference in the migmatite leucosome and adjacent granites. The most important results of REE patterns is the difference in HFSE value in granites and leucosome. Thermometry has been conducted on intrusive masses (gabbro) through various methods and by Sepahi et al. (2012). The approximate temperatures of 950 ° C for gabbro and 1300 ° C for olivine gabbro are estimated. Also, due to contact metamorphism reactions, the maximum contact temperature of porphyry granites (Alvand intrusive mass) is estimated to be about 530 to 550 ° C (Sepahi and Moein Vaziri, 2001). Such a temperature is not sufficient for migmatization in the region. Shahbazi et al. (2010) have acquired the age of Alvand plutonic rocks to be 166.5 ± 1.8 Ma for gabbro, 163.0 ± 9.9 and 161.7 ± 0.6 Ma for granites and 154.4 ± 1.3 and 153.3 ± 2.7 Ma for leucocratic granite. Jafari (2018) has acquired the age of Hamadan's Migmatites to be about 160 to 180 Ma and an average of 170 million years which is almost equal to the age of Alvand Plutonic body.

    Keywords: migmatites, partial melting, leucocratic granite, Tuyserkan, Hamadan, Sanandaj-Srjan zone
  • عادل ساکی، علی اکبر بهاری فر
    نفوذ کمپلکس الوند در سنگ های رسی دگرگون شده میزبان (شیست ها) سبب ایجاد هورنفلس های رسی و میگماتیت های آناتکسی در هاله دگرگونی توده شده است. پدیده ذوب بخشی در هاله همبری الوند، فقط در سنگ های با ترکیب رسی رخ داده است. وجود کانی های اسپینل-کوارتز و حضور ارتوپیروکسن در این سنگ ها، مشخصه گذر از شرایط رخساره آمفیبولیت به گرانولیت یا پیروکسن- هورنفلس است و معمولا مرتبط با فرایندهای ذوب بخشی بدون آب است. مهم ترین واکنش های توسعه مذاب در سنگ های رسی دگرگون شده موجود در هاله الوند عبارتند از Crd + melt + Spl + Bt +Sil/And = Kfs و Bt+Als+Pl+Qtz = Grt+Kfs+melt. این دگرگونی اصولا از راه رسانش گرمایی از نفوذ توده های مرتبط با کمان ماگمایی در همه سطوح پوسته کنترل می شود. سنگ های دگرگونی منطقه همدان تحت تاثیر یک دگرگونی چند مرحله ای تدفینی و گرمایی مرتبط با فرورانش و بسته شدن اقیانوس نوتتیس و در نهایت، برخورد دو قاره عربی و ایران مرکزی در طی کرتاسه قرار گرفته اند، به گونه ای که این وقایع، سبب شکل گیری ذوب بخشی در درجات بالای دگرگونی در بخش هایی از هاله دگرگونی کمپلکس نفوذی الوند شده اند.
    کلید واژگان: سنگ های میگماتیتی, هاله الوند, واکنش های ذوب, رخساره پیرکسن, هورنفلس
    A. Saki, A. A. Baharifar
    Intrusion of the Alvand complex (intrusions formed during Jurassic) into the host metapelitic rocks (schists) created pelitic hornfelses and anatectic migmatites in the Alvand aureole. Partial melting in the Alvand aureole was restricted to pelitic bulk compositions. Existing of spinel-quartz minerals and appearance of orthopyroxene in these rocks marks the transition from amphibolite- to granulite-facies conditions,and is commonly attributed to the process of fluid-absent partial melting. Reactions Sil/And + Bt = Crd + Spl+ Kfs + melt and Bt+Als+Pl+Qtz = Grt+Kfs+melt, are the most reactions for the development of melt in the metapelitic rocks of Alvand aureole. This metamorphism is mainly controlled by conductive heat transfer through magmatic intrusions into all levels of the crust. The Hamadan metamorphic rocks have experienced multiple episodes of metamorphism driven by burial and heating during arc construction and collision during subduction of a Neotethyan seaway and subsequent oblique collision of Afro-Arabia (Gondwana) with the Iranian microcontinent in the Jurassic-Cretaceous,and these events are associated with local partial melting at high grades, near the Alvand complex pluton.
    Keywords: Migmatite Rocks, Alvand Aureole, Melting Reaction, Granulite, Facies
  • امیرحسین صدر، علی اصغر سپاهی گرو، دکترغلامرضا خانلری
    با وجود این که از دیر باز مطالعات سنگ شناسی چشمگیری بر روی توده پلوتونیک الوند صورت گرفته است اما بررسی ساختمانهای زمین شناسی موجود در این توده کمتر مورد توجه بوده است. همانگونه که در این مجموعه پلوتونیک گوناگونی سنگ شناسی زیادی وجود دارد، ساختهای زمین شناسی آن نیز گوناگون و قابل بررسی است. برخی از مهمترین ساخت های اولیه (ماگمایی) و ثانویه (زمین ساختی) گرانیتهای این مجموعه پلوتونیک عبارتند از:1) ساخت های اولیه که شامل جهت یافتگی درشت بلورهای فلدسپار، میکا و انکلاوها و همچنین درزه ها یا شکستگی های اولیه است و عمده بحث این مقاله را تشکیل می دهد. این ساختها نشان دهنده یک جریان درون توده ای و ایجاد شکستگی های همزمان با جایگزینی در توده نفوذی هستند.
    2) ساخت های زمین ساختی که شامل شکستگی های زمین ساختی و تغییرات ساختاری سنگهای این توده در حالت جامد بوده و پس از انجماد کم و بیش کامل توده شکل گرفته اند.
    مطالعه ساختهای اولیه و ثانویه گرانیتهای الوند نشان می دهد که این توده پلوتونیک می تواند الگویی برای بررسی ساختهای گرانیتها باشد و بسیاری از روابط بین ساختارهای درونی و بیرونی (محیطی) توده های نفوذی را می توان در آن مطالعه و بررسی نمود.
    کلید واژگان: گرانیت, زمین ساخت, ساخت های اولیه, ساخت های تکتونیکی, الوند, همدان, ایران
  • غلامحسن جعفری، زینب براتی
    نئوتکتونیک نقش بسیار مهمی در تکامل مورفولوژیکی هر حوضه زهکشی دارد. هسته اصلی ژئومورفولوژی تکتونیکی، مطالعه فراوانی فرآیندهای تکتونیکی است که تمایل به تغییر توپوگرافی و فرآیندهای سطحی دارند. دره های توده باتولیت الوند همدان با جهت شمال غرب- جنوب شرقی در جنوب، جنوب شرق و غرب شهر همدان، به شدت متاثر از فرایند‏های ژئومورفولوژیکی، تکتونیکی و عوامل مختلف فرسایشی است. اطلاعات در مورد تاریخ زمین ساختی هر منطقه را می توان با کمک شاخص های کمی مختلف مورفوتکتونیک بازیابی کرد. از طریق بررسی شاخص‏های مورفوتکتونیک می‏توان میزان ناپایداری دره ‏ها را ارزیابی کرد. هدف این پژوهش بررسی شاخص های مورفوتکتونیک در دامنه های شمال شرقی و جنوب غربی توده الوند همدان با توجه به ارتفاع متفاوت سینوزیته جبهه کوهستان است. وضعیت فعالیت تکتونیکی دامنه های توده الوند، به کمک نقشه های توپوگرافی 50000/1، تصاویر ماهواره‏ای، بازدیدهای میدانی و نرم افزار در 28 زیرحوضه مجزا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج ترکیبی شاخص های انتگرال هیپسومتریک، سینوزیته رودخانه، تقارن توپوگرافی دره، نسبت پهنای دره به کف دره، تقارن توپوگرافی عرضی، سینوزیته پیشانی کوهستان و گرادیان طولی رودخانه در شاخص IAT، توده الوند همدان را محیطی ناپایدار ازنظر تکتونیکی معرفی می نماید. شاخص IAT، به ترتیب 50 و 5/37% از زیرحوضه های دامنه شمال شرقی و جنوب غربی را فاقد فعالیت تکتونیکی ارزیابی کرده است که حاکی از فعال‏تر بودن تکتونیک دامنه جنوب غربی نسبت به دامنه شمال شرقی است. درمجموع نتایج فعالیت زمین ساخت حاکی از حاکمیت بیشتر عوامل فرسایشی در دامنه جنوب غربی نسبت به شمال شرقی است. ارتفاع جبهه کوهستان دامنه های شمال شرقی 200 متر بیشتر از دامنه های جنوب غربی است؛ با توجه به تراکم بیشتر گسل ها در دامنه های جنوبی الوند می توان گفت که ارتفاع پایین تر سینوزیته کوهستان، شرایط مناسب تری را برای انعکاس مورفوتکتونیک منطقه مهیا کرده است.
    کلید واژگان: زمین ساخت, همدان, شاخص های ژئومورفیک, الوند
    Gholam Hassan Jafari, Zeynab Barati
    Neo-tectonic has a very important role in the morphological evolution of each drainage basin. The tectonic history can be retrieved by morphotectonics quantitative indicators in each region. Hamedan batholith masses valleys with NW-SE direction in the South, South East, and West of Hamadan, have been influenced heavily by the geomorphological, tectonic and other eroding factors. The core of tectonic geomorphology is the study of the frequency of tectonic processes that tend to topography and surface processes. By studying Morphotectonics indexes can be assessed valleys an unstable. Evaluation of Morphotectonics indicators in the northeastern and southwestern slopes of the mountain front sinuosity Hamedan according to different heights of mountain front is purpose of this study Evaluation of tectonic activity in Alvand mass range, have been estimated by using Morphotectonics indicators in 28 sub-basin, topographic maps with scale 1:50000, satellite images, field visits and software. The results of slope length of the river (SL), asymmetric factor (Af), integral hypsometric curve (Hi), valley floor width-to-height ratio (Vf), Mountain-front sinuosity (Smf), transverse topographic (Tp) and sinusoidal of river (Sr) indicators were assessed by using IAT index. According to this index, 50% of Northeast Slope sub-basins and 37.5% of southwest slope sub-basins have gained class 3 activities which imply a more active tectonics of the southwest toward the northeast slope. Due to the erosion and geological factors, south-west slopes tectonic activity is more evident than north-east slopes. The northeast slopes Mountain-front sinuosity is 200 meters higher than south-west slopes, according to the higher density of faults on the southern slopes of Alvand can say that the lower altitude mountain-front has provided favorable conditions for reflection Morphotectonics area.
    Keywords: Tectonic, Hamedan, Geomorphic indices, Alvand
نکته:
  • از آنجا که گزینه «جستجوی دقیق» غیرفعال است همه کلمات به تنهایی جستجو و سپس با الگوهای استاندارد، رتبه‌ای بر حسب کلمات مورد نظر شما به هر نتیجه اختصاص داده شده‌است‌.
  • نتایج بر اساس میزان ارتباط مرتب شده‌اند و انتظار می‌رود نتایج اولیه به موضوع مورد نظر شما بیشتر نزدیک باشند. تغییر ترتیب نمایش به تاریخ در جستجوی چندکلمه چندان کاربردی نیست!
  • جستجوی عادی ابزار ساده‌ای است تا با درج هر کلمه یا عبارت، مرتبط ترین مطلب به شما نمایش داده‌شود. اگر هر شرطی برای جستجوی خود در نظر دارید لازم است از جستجوی پیشرفته استفاده کنید. برای نمونه اگر به دنبال نوشته‌های نویسنده خاصی هستید، یا می‌خواهید کلمات فقط در عنوان مطلب جستجو شود یا دوره زمانی خاصی مدنظر شماست حتما از جستجوی پیشرفته استفاده کنید تا نتایج مطلوب را ببینید.
در صورت تمایل نتایج را فیلتر کنید:
* با توجه به بالا بودن تعداد نتایج یافت‌شده، آمار تفکیکی نمایش داده نمی‌شود. بهتراست برای بهینه‌کردن نتایج، شرایط جستجو را تغییر دهید یا از فیلترهای زیر استفاده کنید.
* ممکن است برخی از فیلترهای زیر دربردارنده هیچ نتیجه‌ای نباشند.
نوع نشریه
اعتبار نشریه
زبان مطلب
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال