فهرست مطالب
نشریه اسلام و پژوهش های مدیریتی
سال دهم شماره 2 (پیاپی 21، پاییز و زمستان 1399)
- تاریخ انتشار: 1400/05/16
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحه 5
روششناسی تحقیق در مدیریت اسلامی، یکی از مسایل مهم و بحثانگیز در تدوین مدیریت اسلامی است. این مقاله در پی آن است تا نشان دهد یکی از عوامل تاثیرگذار بر روششناسی تحقیق در مدیریت اسلامی، معنا و تعریفی است که برای آن در نظر گرفته میشود. در این پژوهش، برای گردآوری اطلاعات، از روش کتابخانهای، و در بررسی آن از روش تحلیل عقلانی و استنتاجی استفاده شده است. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که متناسب با معنا و تعریفی که برای مدیریت اسلامی در نظر گرفته میشود، روش مطالعه و تحقیق در آن نیز گاهی اجتهادی، گاه تاریخی تحلیلی، گاه تجربی و گاه نیز ترکیبی از روشهای مختلف معتبر خواهد بود. بر این اساس، پیش از آغاز مطالعه و تحقیق برای تدوین دانش مدیریت اسلامی، باید معلوم بداریم که معنا و تعریف مورد نظر ما از مدیریت اسلامی چیست؛ چراکه نمیتوان با هر معنا و مفهومی از مدیریت اسلامی، از هر روشی برای مطالعه و تحقیق در آن بهره جست.
کلیدواژگان: مدیریت اسلامی، روش شناسی، علم، دین، علم دینی -
صفحه 21
بیگمان رهاوردهای دیدگاههای مدیریت اقتضایی، باورهای مکاتب کلاسیک و نیوکلاسیک را در حوزه سهگانه سازمان، انسان و محیط به چالش کشیده است. آنچه با مطالعه اکتشافی و استفاده از روش فراترکیب از دیدگاه مدیریت اقتضایی به دست میآید، مشخص است که این دیدگاه سازمان را موجودی ارگانیک تلقی میکند؛ افزونتر اینکه انسان را موجود خنثی، پیچیده با نیازهای متعدد، متنوع و متغیر معرفی مینماید. این دیدگاه، درباره محیط نیز باور دارد که نقش و تاثیرگذاری محیط بر سازمان و انسان، چنان اهمیتی دارد که تعالی و تنزل انسان و بقا و ادامه حیات سازمان، درگرو اقتضایات محیط است. ازاینرو، با توجه به تفاوت دیدگاه قرآن کریم در این حوزههای سهگانه با دیدگاه مدیریت اقتضایی، جا دارد که این مسئله با مراجعه به کلام وحی و بهرهگیری از روش پژوهش تلفیقی مبتنی بر روشهای اکتشافی، فراترکیب و استنطاقی، تجزیه و تحلیل شود. یافتههای پژوهش نشان میدهد که قرآن کریم رهاوردهای مدیریت اقتضایی را ناقص و ناتمام میداند و تاکید میکند که سازمان به مثابه یک کل، بهرهمند از حیات است و صرف جذب منابع از محیط برای ادامه حیات آن کافی نیست؛ بلکه ایمان، صبر، تواصی بهحق و تواصی صبر، تقوا و خشنودی الهی در سطوح سهگانه آن - فرد، گروه و سازمان- موثر است. همچنین تعامل انسان و سازمان با محیط، منفعلانه نیست؛ بلکه فعال، پویا و پیشگیرانه با هدف اصلاح یا تغییر آن است. افزونتر اینکه عوامل محیطی، منحصر به عوامل اقتصادی، فناوری، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نیست؛ بلکه عوامل غیبی و ماورایی هم در رشد و تعالی یا تنزل و اضمحلال انسان و سازمان نقش اساسی دارند.
کلیدواژگان: قرآن، مدیریت اقتضایی، سازمان، انسان، محیط -
صفحه 37
نخستین جرقه های پرورش مدیران، با تشکیل سازمانها همراه بوده است. در این تحقیق با بررسی نقشها و کارکردهای خانواده و ساحتهای سهگانه انسان (بینش، گرایش و کنش) مشخص شد که یکی از ابزارهای تربیتی و پرورشی، خانواده است. خانواده به عنوان اصلیترین رکن در تربیت افراد، نقش مهمی در پرورش مدیران مناسب نظام اسلامی دارد. بیشتر پژوهشها در زمینه پرورش مدیران، پیرامون نقش آموزش و پرورش بوده و از نقش خانواده غفلت شده است. خانواده از طریق ایفای نقش، ارتباط و دخالت عاطفی میتواند در کنار آموزش و پرورش، همسالان و محیط، در شکلگیری مدیران آینده تاثیرگذار باشد. در این نوشتار از روش اجتهادی استفاده شده و روش گردآوری دادهها کتابخانهای است که در عین بهرهمندی از دانش روز در حوزه مدیریت، از منابع دینی برای گسترش دانش مدیریت استفاده شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که خانواده نقش پایهگذاری برای پرورش مدیران به عهده دارد و با تربیت صحیح بر اساس عمل به احادیث، علت معده و زمینهساز برای پرورش مدیران است.
کلیدواژگان: خانواده، پرورش مدیران، رویکرد اسلامی -
صفحه 55
جامعه چندفرهنگی مستعد فرصتها و تهدیدهایی است که به خطمشی کارآمد نیاز دارد. خطمشیها زمانی از کارآمدی برخوردارند که براساس مبانی و پیشفرضهای مستحکم تدوین گردند و ضمن سازگاری باارزشها و هنجارها بتوانند جامعه را از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب هدایت نمایند. مسئله اساسی این است که مبانی خطمشیگذاری جامعه چندفرهنگی از منظر اسلام چگونه است؟ دین اسلام، جامعترین و کاملترین دین در میان ادیان آسمانی است که برای خطمشیگذاری جامعه چندفرهنگی مبانی متمایزی را ارایه داده است. بدین روی، در پژوهش حاضر تلاش شده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، مبانی هستیشناسی، انسانشناسی، جامعهشناسی و دینشناسی برای خطمشیگذاری جامعه چندفرهنگی از منظر اسلام تبیین گردد. در مبانی هستیشناسی، مولفههای وحدت و کثرت هستی، تنوع، مراتب و روابط هستی بحث شده است. در مبانی انسانشناسی، تنوع قومی، زبانی و جنسیتی تبیین گردیده و در مبانی جامعهشناسی، سطوح جامعه از سطح خانواده تا تشکلهای فرهنگی و سطح حکومت اسلامی مورد بحث قرارگرفته و در مبانی دینشناسی، نقش دین در عرصه اجتماعی تحلیل شده است.
کلیدواژگان: مبانی، هستی شناسی، انسان شناسی، جامعه شناسی، دین شناسی، خط مشی گذاری، جامعه چندفرهنگی -
صفحه 73
تحقیق حاضر مراحل شنود اثربخش را در مدیریت ارتباطات با رویکرد اسلامی بررسی کرده است. هدف از این تحقیق بهکارگیری شنود بعد از شناخت مراحل آن، در برقراری ارتباطات اثربخش میباشد. این تحقیق بهلحاظ هدف، کاربردی است. در این نوشتار، دادهها به روش اسنادی کتابخانهای گردآوری شدهاند و روش تجزیه و تحلیل بهصورت تحلیلی توصیفی بوده است. یافتههای تحقیق حکایت از آن دارد که شنود اثربخش، مشارکت فعال در گفتوگوست که در برخی مراحل آن، مدیریت ارتباطات با آموزههای اسلامی مشترک است؛ مانند مراحل دریافت پیام، توجه به پیام و پاسخگویی به پیام؛ اما در برخی مراحل با هم اختلاف دارند؛ برای نمونه، در مدیریت ارتباطات یکی از مراحل، درک پیام است؛ درحالیکه در آیات و روایات، به وعی (حفظ) پیام تعبیر شده است. تفاوت عمده در این است که بهکارگیری مراحل شنود اثربخش در مدیریت ارتباطات، خود هدف است برای ایجاد ارتباط بهتر؛ اما در منابع اسلامی وسیله است برای رسیدن به هدف والاتر که سعادت اخروی است.
کلیدواژگان: شنود اثربخش، مدیریت، مهارت های ارتباطی، آیات، روایات -
صفحه 85
امروزه، نظام اداری، سازمانها را هدایت و کنترل میکند. سلامت نظام اداری بستر کار و آرامش را برای مردم به ارمغان میآورد و در نتیجه جامعه پیشرفت خواهد کرد. یکی از آلودگیهای مدیران، فساد اخلاقی است که ناکارآمدی سازمانها را درپی دارد. عوامل فساد اخلاقی مدیران و مقابله با آن، کمک شایانی به سلامت اخلاقی سازمان میکند و اعتماد عمومی را توسعه میدهد. شناخت عوامل فساد اخلاقی مدیران و مقابله با آن، ضمن اصلاح مدیران، میتواند کمک شایانی به سلامت اخلاقی کارکنان کند؛ چنانکه میتواند اعتماد عمومی را در جامعه توسعه دهد. این مطالعه با روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع دینی، به ویژه فرمایشهای امیرالمومنین علیه السلام به تبیین مسئله پرداخته است. در بررسی عوامل فساد اخلاقی مدیران، میتوان آنها را به دو دسته فردی و سازمانی تقسیم کرد. حریص بودن و ضعف ایمان، از عوامل شخصیتی و فردی مدیران است که باید با شیوههای بیداری وجدان، یادآوری معاد، و مجازات، آنها را بهبود بخشید. ساختار سازمانی و فرهنگ سازمانی نامناسب نیز میتواند از مهمترین عوامل سازمانی فساد اخلاقی مدیران باشد. با آگاهیبخشی و تاکید بر قانونگرایی، میتوان عوامل سازمانی فساد اخلاقی را کاهش داد و زمینه بهبود رفتار کارکنان را فراهم ساخت.
کلیدواژگان: فساد اخلاقی، مدیران سازمان ها، کارکنان سازمان
-
Page 5
Research methodology in Islamic management is one of the important and controversial issues in formulation of Islamic management. This study seeks to show that one of the factors influencing the research methodology in Islamic management is the meaning and definition that is considered for it. In this research, the library method has been used in collecting the data, and in analysing the data, the method of rational and inferential analysis has been used. The findings of the research show that in accordance with the meaning and definition that is considered for Islamic management, the method of study and research in it will be sometimes ijtihad, sometimes historical-analytical, sometimes experimental, and sometimes a combination of different methods. Accordingly before beginning the study and research for formulating the Islamic management knowledge it must make known what is the meaning and definition of Islamic management; because it is not possible to use any method of studying and researching it for any meaning and concept of Islamic management.
Keywords: Islamic management, methodology, science, religion, religious science -
A Study of Contingency Management Views on Organization, Environment, and Man from Quran PerspectivePage 21
Undoubtedly, the results of contingency management views have challenged the beliefs of classical and neoclassical schools in the three domains of organization, man, and environment. By using exploratory study and the meta-combination method on contingency management, it is clear that this view considers the organization as an organic entity, moreover, it introduces the man as a neutral, complex being with multiple, diverse, and variable needs. This view of the environment also believes that the role and impact of the environment on the organization and human beings is so important that the transcendent and retrogression of human survival and survival of the organization depends on the contingencies of the environment. Therefore, considering the difference between the view of the Holy Quran in these three areas and the view of contingency management, it is appropriate to analyze it by referring to the word of revelation and using the method of combining research based on exploratory, meta-combined, and cross-examination methods. The findings of study show that The Holy Qur’an considers results of contingency management imperfect and incomplete, and emphasizes that the organization as a whole has benefited of life, and simply absorbing resources from the environment is not enough to keep it alive, rather, faith, patience, will to reality, and the will to patience, piety, and divine satisfaction effect on its three levels such as the individual, the group, and the organization. Also, human-organizational interaction with the environment is not passive but active, dynamic, and preventive with the aim of modifying or changing it. Moreover, environmental factors are not limited to economic, technological, social, cultural, and political factors, but also occult and ulterior factors play a key role in the growth and excellence or degradation and destruction of man and organization.
Keywords: Qur’an, contingency management, organization, Man, environment -
Page 37
The first sparks of developing managers were associated with the formation of organizations. Examining the roles and functions of the family and the three areas of human beings (insight, attitude and action), this paper reveals that, the family is one of the most important parts of education. The family, as the main element in developing the managers, has an important role in educating the managers of the Islamic system. However, the role of the family in educating managers has been neglected so far. The family can play an important role in educating managers through role playing ,emotional interference education and the environment. Using Ijtihad and library research method, this paper studies the role of family in developing managers from the viewpoint of Islam. The research findings show that, the family has a founding role in developing managers.
Keywords: family, developing managers, Islamic approach -
Page 55
A multicultural society is ready for opportunities and threats that require an efficient policy. Policies are effective when they are formulated based on sound principles and assumptions, and while adapting values and norms, they can lead the society from the current situation to the desired situation. The fundamental question is what are the principles of multicultural society policy-making from the perspective of Islam? Islam is the most comprehensive and complete religion among the heavenly religions, which has provided different principles for the policy-making of a multicultural society. Using a descriptive-analytical method, this study tries to explain the principles of ontology, anthropology, sociology, and theology for the policy-making of a multicultural society from the perspective of Islam. They are discussed such as the components of the unity and multiplicity of existence, diversity, levels, and relations of existence in the foundations of ontology. In the basics of anthropology, ethnic, linguistic, and gender diversity is explained and in the basics of sociology, the levels of society from the family to cultural organizations and the level of Islamic government are discussed and in the basics of theology, the role of religion in the social arena is analyzed.
Keywords: fundamentals, ontology, anthropology, sociology, theology, policy-making, multicultural society -
Page 73
This study examines the stages of effective listening in communication management based on an Islamic approach. The purpose of this study is to use listening after recognizing its stages in effective communication. In terms of purpose, this research is an applied research. In this paper, the data have been collected by documentary-library method and the analysis method has been analytical-descriptive. Research findings indicate that effective listening is an active participation in dialogue, in some stages of which communication management is in line with Islamic teachings; Such as the steps of receiving the message, paying attention to the message and responding to the message. But in some stages they differ; For example, in communication management, one of the steps is understanding the message; while in Verses and Hadiths, the message is interpreted as (memorization). The main difference is that using effective listening steps in communication management is itself a goal to create better communication; But in Islamic sources, it is a means to achieve a higher goal, which is the happiness of the hereafter.
Keywords: effective listening, management, communication skills, Verses, Hadiths -
Page 85
The administrative system directs and controls organizations today. The health of the administrative system will bring a platform for work and peace for the people, and as a result, the society will progress. One of the pollutions of managers is moral corruption, which leads to the inefficiency of organizations. Managers' moral corruption and deal with it help to improve the moral health of the organization and develop public trust. Recognizing and addressing the causes of managers 'ethical corruption, while correcting managers, can be of great help to employees' moral health. It can develop public trust in society. This study has explained the problem with a descriptive analytical method and using religious sources, especially the orders of the Commanders of the Faithful. In examining the causes of managers' moral corruption. they can be divided into two categories: individual factors and organizational factors. Greed and weakness of faith are the personal and individual factors of managers that must be improved with ways of awakening conscience, remembering resurrection, and punishment. The most important organizational factors in managers' moral corruption is inadequate organizational structure and organizational culture. It can reduce the organizational factors of moral corruption and improve the behavior of employees by raising awareness and emphasizing legalism.
Keywords: moral corruption, organization managers, organization employees