فهرست مطالب

تفسیر اهل بیت (ع) - پیاپی 1 (بهار و تابستان 1392)

نشریه تفسیر اهل بیت (ع)
پیاپی 1 (بهار و تابستان 1392)

  • 232 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1392/07/10
  • تعداد عناوین: 10
|
  • علی راد صفحه 4
  • محمد محمدی ری شهری صفحه 6
    نسخ، از مسائل بحث انگیز قرآن کریم است و ماهیت، امکان، مصادیق و مسائل آن، مباحث گسترده ای را در قرآن پژوهی برانگیخته است. محصول این مباحث، به گونه مستقیم یا غیر مستقیم، بر علومی همچون تفسیر و فقه اثر می گذارد.
    بازشناسی نظریه نسخ قرآن از نگاه روایات اهل بیت:، مفهوم و گستره آن به همراه پاسخ به مسائل و شبهات آن، موضوع اصلی این مقاله به شمار می آیند که با رویکردی تحلیلی سامان یافته است.
    کلیدواژگان: نسخ، نسخ در قرآن، روایات نسخ قرآنی
  • عبدالهادی مسعودی صفحه 18
    اعتبارسنجی منابع تفسیر روایی شیعه و اهل سنت، از دو طریق سندی و محتوایی، ممکن و لازم است. منابع تفسیر روایی در هر دو حوزه شیعی و اهل سنت، به منابع متقدم و متاخر تقسیم می شود. از این رو، منابع تفسیر روایی، در چهار گروه تصور می شود. در این مقاله، منابع متقدم و متاخر شیعی، بررسی و اعتبار سنجی دو گروه دیگر، یعنی منابع متقدم و متاخر اهل سنت، به زودی انجام و در شماره آینده منتشر می شود. ابتدا از تفاسیر روایی متقدم شیعی، «تفسیر منسوب به امام حسن عسکری7»، «تفسیر علی بن ابراهیم قمی»، «تفسیر عیاشی»، «تفسیر فرات کوفی»، و «تفسیر حبری» و سپس از تفاسیر روایی متاخر شیعی، تفسیر «الصافی»، «البرهان»، و «نور الثقلین» و نیز با اندک اشاره ای، تفسیر «کنز الدقائق»، «تفسیر معاصر»، و «التفسیر الاثری الجامع» بررسی شده است.
    کلیدواژگان: تفسیر روایی، اعتبارسنجی منابع تفسیری، تفاسیر روایی متقدم شیعه، تفاسیر روایی متاخر شیعه
  • علی شاه علیزاده صفحه 46
    نوشتار پیش روی تلاشی است در راستای معرفی یکی از کهن ترین تفاسیر شیعه که توسط یکی از اصحاب امام باقر7 به نام زیاد بن منذر، مشهور به «ابو جارود»، نوشته شده است. این تفسیر منسوب به امام باقر7 و گونه ای جمع آوری ابو جارود از روایات تفسیری ایشان است. «تفسیر ابو جارود» در کشمکش های روزگار از میان رفته و تنها راه دست یابی بدان، روایات پراکنده ای است که به کتاب های حدیثی و تفسیری عالمان پس از وی بویژه تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم قمی راه یافته است. این مقاله در دو بخش شناخت نامه ابو جارود، و شناخت نامه «تفسیر ابو جارود»، این مهم را بررسی می کند.
    کلیدواژگان: ابو جارود، تفسیر روایی، بازیابی تفسیر ابو جارود
  • مصطفی مطهری صفحه 78
    بی تردید روایات تفسیری اهل بیت:، مهم ترین ابزار فهم کلام وحی است و عالمان ژرف اندیش امامیه، مجموعه این روایات را از زمان صدور آن در قالب های گوناگون عرضه کرده اند که در گذر زمان و همراه عوامل دیگر، سبب پدیدآمدن مکاتب، مدارس و جریان های تفسیری شده است. هر چند اکنون از انبوه میراث های تفسیری، اندکی باقی مانده؛ اما بازشناسی جریان های تفسیری در آثار متقدمان، گامی سودمند برای فهم وحی است و با آن رابطه ای تنگاتنگ دارد. نوشتار حاضر درباره مجموعه روایات قرآنی شیخ القمیین، محمد بن الحسن بن الولید، شخصیت اثرگذار در مدرسه حدیثی قم و صاحب «تفسیرالقرآن» است؛ از این رو پس از کنکاش مختصر ابعاد شخصیتی اش، مجموعه روایت تفسیری وی از جهت اسنادشناسی و محتواسنجی بررسی، و آمار لازم عرضه می شود. در اسنادشناسی، از میزان فراوانی نقل او از اساتید و نمونه های نقل هایش از مصادر پیشین بحث، و در محتواسنجی، احادیث وی در دو بعد موضوعی و کاربردی سنجیده می شود. بدیهی است، به کاربردن روشی مناسب و نوین می تواند در بازشناسی جریان های تفسیری و احیا دیدگاه متقدمان در این حوزه مفید باشد.
    کلیدواژگان: تفسیر روایی، مدرسه تفسیری قم، ابن الولید
  • سید محمد علی طباطبایی صفحه 110
    در قرآن آیات فراوانی درباره اعتقادات، تاریخ و سرگذشت دیگر ادیان وجود دارد که برای تفسیر این آیات می توان دو رویکرد داشت: نخست، با تکیه بر منابع اسلامی مانند منابع روایی، کتاب های تاریخ و آثاری که مسلمانان درباره ملل و نحل نگاشته اند، این آیات را تفسیر کرد که البته کاری بس ارزشمند است؛ دوم، مفسر با نگاهی جهانی به کارکرد تفسیر می کوشد آیات درباره هر دین را با مراجعه به منابع اصیل همان دین تفسیر کند تا بتواند از هر دیانت یا ملتی، تفسیری منطبق با واقع و مسموع نزد اهل علم به دست آورد.
    در این مقاله کوشش های تفسیری مفسران مسلمان را بر مبنای رویکرد دوم بررسی می کنیم. موضوع اصلی بحث، تفسیر آیات درباره یهودیت است که در پی یافتن شواهدی از استنادات مفسران مسلمان به منابع غیر اسلامی برای تفسیر این آیات، مهم ترین آثار تفسیری از قرون نخستین تاکنون را مرور می کنیم. طبیعی است حجم این گونه استنادات در مقایسه با استنادات رویکرد نخست ناچیز است؛ اما گام نهادن در این مسیر جز از رهگذر آشنایی با کوشش های گذشتگان میسر نمی شود. از دیر باز تا کنون مفسران شیعه نمایندگانی شاخص در این عرصه داشته اند که پژوهشگران در زمینه تفسیر و ادیان باید به آثارشان توجه جدی داشته باشند.
    کلیدواژگان: تفسیر قرآن، آیات ادیانی، یهودیت، منابع تفسیر
  • محمدحسین مدنی صفحه 142
    ابان بن تغلب (م 141 ق) از سرآمدان شاگردان مکتب اهل بیت: بود که افتخار همراهی امامان معصوم زمان خود را داشت. مهارت وی در علوم گوناگون به شخصیت او جامعیتی بخشید که هم شیعه و هم اهل سنت را به ستایش وا داشت. ابان، معارفی ناب آموخت و هم زمان به پرورش و تدوین آن ها پرداخت. تالیفات ابان همچون انبوهی از نگاشته های عصر وی به دست ما نرسیده است؛ اما میان آثار موجود می توان محتوای آن ها را تا حدودی ردیابی و بازیابی کرد. این نوشتار بر آن است تا جایگاه ابان بن تغلب را در تفسیر قرآن بیان، و ویژگی های تفسیر «غریب القرآن» یا «معانی القرآن» وی را بازگو نماید.
    کلیدواژگان: ابان بن تغلب، تفسیر قرآن، غریب القرآن، معانی القرآن، واژگان قرآن
  • مهدی خسروی صفحه 177
  • حیدر مسجدی صفحه 224
|
  • Mohammad Mohammadi Rayshahri Page 4
    Naskh (Abrogation) in the Quran is one of the controversial issues of the Quranic Studies. Its nature, features, examples and issues have provoked widespread debate in the Quranic Studies. The product of these discussions affects, directly or indirectly, the sciences such as jurisprudence and exegesis of the Holy Quran.Recognition of abrogation theory of Ahl al- Bayt’s Hadiths, its concept and scope, along with answers to the questions and doubts are the main topic of this paper which have been organized through an analytical approach.
    Keywords: Naskh (Abrogation), Abrogation in the Quran, Traditions concerning the Abrogation in the Quran
  • Mohammad Mohammadi Rayshahri Page 6
    Naskh (Abrogation) in the Quran is one of the controversial issues of theQuranic Studies. Its nature, features, examples and issues have provoked widespread debate in the Quranic Studies. The product of these discussions affects, directly or indirectly, the sciences such as jurisprudence and exegesis of the Holy Quran.Recognition of abrogation theory of Ahl al- Bayt’s Hadiths, its concept and scope, along with answers to the questions and doubts are the main topic of this paper which have been organizedthrough an analytical approach.
    Keywords: Naskh (Abrogation), Abrogation in the Quran, Traditions concerning the Abrogation in the Quran
  • Abdolhadi Masoodi Page 18
    To validate Shi`a and Sunni sources of traditional exegesis, it is possible and necessary to analyze them by content and document. Sources of traditional exegesis, both Sunni and Shi`a, are divided into early and late sources. Hence, sources of traditional exegesis are assumed in four groups. In this paper, the early and late Shi`a sources are published in this issue and other groups of the early and late Sunni sources will be published in the next. The author of the present paper first deals with the early Shi`a sources of traditional exegesis: "the exegesis attributed to Imam Hasan Askari (a.s)", "Ali bin Ibrahim Qummi’s Exegesis", "Ayashi’s Exegesis", "Furat Kofi’s Exegesis" and "Hibari’s Exegesis" then he comes up with the Shi`a recent traditional exegesis: "Safi", "Al-Burhan", and "Noor al-Thaqlayn" and finally he gives a brief account of "Kanz al-Daqaiq", "Tafsir Muasir (Contemporary Exegesis)", and "Tasir al-Athari al-Jami`".
    Keywords: Traditional Exegesis, Validation of Exegetical Sources, the Early Shia Sources of Traditional Exegesis, the Shia Recent Traditional Exegesis
  • Ali Shahalizadeh Page 46
    The present paper is an effort towards introducing one of the oldest Shi`a exegeses written by one of the companions of Imam al-Baqir (a.s), Ziyad ibn Munzar, known as "Abu Jarud". This exegesis which has been attributed to Imam al-Baqir (a.s) is in fact a collection of Imam al-Baqir’s exegetical traditions collected by Abu Jarud. The book itself has been destroyed over times. It is not available in whole at present time. We can find some of its traditions in hadith and tafsir books which have been written by scholars of next generations, particularly the exegesis attributed to Ali ibn Ibrahim Qummi. This article deals with the topic in two parts: introduction to Abu Jarud, and recognition of Abu Jarud’s Tafsir.
    Keywords: Abu Jarud, validity, Hadith Exegesis, Abu Jarud's Exegesis
  • Mostafa Motahari Page 78
    Undoubtedly Ahl al-Bayt’s Exegetical Traditions are the most important tool for understanding the revelation. Since the issuance of the narratives, thoughtful Imami scholars have presented them in various forms. With the passage of time, and due to other factors, the exegetical methods and schools were established. Although little has remained of the bulk of exegetical heritages; the recognition of the early exegetical methods is a closely related and useful step for understanding Revelation. This article is concerned with Quranic traditions of Shaykh al-Qummieen Muhammad ibn al-Hasan ibn al-Walid, a prominent figure in Qom Hadith School and the author of "Tafsir al-Quran". After a brief exploration of the aspects of his personality, the author of the present paper makes an analysis of his exegetical traditions by content and documents analysis providing readers with statistics. Making a document analysis, he discusses the frequency of his reports from his teachers and cites examples from earlier sources. Making a content analysis, he views his reports from applied and topical perspective. Obviously, the use of an appropriate and modern method can be useful in recognition of exegetical movements and revival of early views in this area.
    Keywords: Traditional Exegesis, Qom School of Exegesis, Ibn al Walid
  • Sayyed Mohammad Ali Tabatabaie Page 110
    There are many verses in the Holy Quran which is concerned with other religions: their history and beliefs. Traditionally these verses are interpreted by mufassirun, but there is no one who has acted expertly in this field. Today, with all sciences being specialized, tafsir is no exception, and is moving toward the same direction, especially in today’s world, where scholars of religions are working on other religions more precisely than before and in a more referenced manner. This makes it imperative that the tafsir of Quranic verses on other religions be more specialized, since in this atmosphere we can no longer base our judgments regarding other religions merely on common and undocumented information. When someone ventures into the interpretation of the verses related to religions, he must be an expert in those religions, and preferably specialize and be well-versed in one specific religion, to be able to work on such verses with an objective and scientific view, free of all misinformation, allowing him to present an exegesis closer to the truth. To reach this aim, the first step is to know the history of the tradition of tafsir in regards to verses on religions. Judaism, among all religions, is more pointed to in the Holy Quran. So here we try to study the method of tafsir on the verses related to Judaism, from the beginning of Islam till now. In this study we will become familiar with the methods and the sources of mufassirun in this field, and learn of the errors from which they suffer.
    Keywords: Tafsir, Religion, Judaism, Methodology, Exegetical Method, Tafsir sources
  • Mohammad Hossein Madani Page 142
    Aban ibn Taghlab (d. 141 AH) was one of the Ahl al-Bayt’s elite students who had the honor of being with the Infallible Imams of his time. His skills in a variety of sciences gave him a perfect character that made both Shiite and Sunni praise him. Aban learned many things from Ahl al- Bayt’s pure teachings and at the same time tried to nurture and compile them. Aban’s compilations, like many writings of his time are completely lost. But the content of their works can be tracked and recovered somewhat. This paper tries to express the Taghlab’s status and retell the exegetical features of "Gharib al-Quran" or "Ma`ani al-Quran".
    Keywords: Aban bin Taghlab, Exegesis of the Quran, Gharib al Quran, Maani al Quran, Words of Quran